Vikan - 21.12.1999, Blaðsíða 18

Jólahald er fyrst 09 fremst byggt á venj-
um. Hvert land hetur yfírleitt sinn háttinn
á og einhverjar sérstakar helgísögur eru
til eða síðir tengdir ákveðnum dögum
eru ástundaðir í öllum löndum. Hér á ís-
landi höfum við Grýlu og jólasueinana og
börnin okkar setja skóinn út í glugga ott-
ar og lengur en börnin sem bíða gjafar-
innar frá heilögum Nikulási. Margt hefur
einnig breyst í jólahaldi landsmanna frá
bví sem áður var og útlendír síðir hafa
blandast heim ínnlendu suo úr er orðinn
einn allsherjargrautur. Jólatré og
möndlugrautur berast hingað til lands
frá Danmörku um miðja þessa öld en
snemma á nitjándu öld var farið að tíðka
bað að gefa litlar jólagjafir, kertí eða út-
prjónaða vettlinga. Nú á dögum þróa
menn að mestu eigin jólasíði og segja
má að hvert heimili iðki sínar venjur og
haldi einstök jól.
Halla Thor-
lacius er
alin upp á
hjá ömmu
sinni og afa, þeim Torfa
Hjartarsyni fyrrv. ríkis-
sáttasemjara og konu
hans Önnu Jónsdóttur.
Allt frá því hún man
fyrst eftir sér kom fjöl-
skyldan saman og borð-
aði hádegisverð á að-
fangadag. Oftast var
setið við fram eftir degi
en jólatréð sett upp og
skreytt um klukkan
fimm. Stundum var því
verki ekki lokið fyrr en
langt var komið fram í
messu að sögn Höllu.
„Ég veit ekki með
vissu hvaðan þessi siður
er upprunninn," segir
Halla, „en get mér þess
til að upphaflega sé
þetta tilkomið vegna
þess að amma sauð
jafnan jólahangikjötið
„sem haft var á jóla<
1 J .
rláksmessu. Se
„ ur h
inu verið le
smáforskot á sglu:
það síðan þróast í þenn-
an notalega hádegis-
verð. Á borðum er æv-
inlega hangikjöt, laufa-
brauð, uppstúf, soðnar kartöflur og
grænar baunir. Það máttu alls ekki vera
Ora grænar baunir, trúlega hefur ömmu
fundist vera af þeim eitthvert framsókn-
arbragð. Aðrir réttir bættust smátt og
smátt við þótt hangikjötið sé ómissandi
þáttur.
Tveir sfldarréttir eru á borðum, þar á
meðal bananasíld sem amma mín fékk
uppskrift af einhvers staðar og er nijög
sæt og góð. Rúgbrauð,
flatbrauð, köld nauta-
tunga og reyktur lax er
einnig á borðum. Með
þessu er borið jólaöl og
snafs af hvannarótar-
brennivíni eða einiberja-
brennivíni sem afi bjó til
sjálfur með því að setja
einiber í íslenskt brenni-
vín og leyfa því að
standa í nokkra mánuði.
Brennivínið er vel kælt
og gestum og gangandi
sem ber að garði á aðfangadag gert að
skella í sig einu staupi. Yfirleitt var því
tekið fagnandi af öllum. ekki síst þegar
snjór var úti og kalt, nema af vinkonu
minni sem þótti brennivín langt frá því
bragðgott. Hún gerði það þó til að geðj-
ast afa mínum að bragða á en reyndi yf-
irleitt að lauma miðinum yfir á mann
sinn svo lítið bar á.
Yfirleitt setjumst við að borðum um
klukkan eitt og sjaldnast er staðið upp
fyrr en um klukkan hálf þrjú. Eðlilega
seinkar þetta öllu öðru og jólarjúpurnar
fara ekki í ofninn fyrr en það seint að
jólakvöldverðurinn er ekki tilbúinn fyrr
en um klukkan rúmlega átta. Við kunn-
um þessu ágætlega og það er mesta
furða hvað börnin í fjölskyldunni hafa
átt auðvelt með að sætta sig við að bíða
eftir gjöfunum lengur en margir aðrir."
Afi og amma Höllu eru nú látin en
hún og móðursystir hennar Helga
Torfadóttir halda siðnum við. Afi henn-
ar og amma voru með eindæmum gest-
risið fólk og nutu þess mjög að gera vel
við gesti. Sú venja skapaðist því
snemma að gestum var boðið að setjast
til borðs með fjölskyldunni á aðfanga-
£ ,,Þetta var kjörinn vettvangur til að
itta ættingjajgg vini um stund áðuren
lin beinlínis gengu í garð. Ættingjar
sem komu að utan til að halda jól hér
heimali'tú oft vioTólKsemlei^f ti'um
til að skila af sér jólapökkum eða vildi
óska okkur gleðilegra jóla var alltaf
drifið inn og boðið að tylla sér um stund
og smakka á réttunum. Hús afa míns og
ömmu var selt á þessu ári en síðastliðið
ár héldum við jólin þar eins og venju-
lega og snæddum hádegisverð í borð-
stofunni. Þrátt fyrir að ekki verði hægt
að bera á borð í borðstofunni þeirra afa
og ömrnu lengur á ég von á að við látum
þennan indæla sið ekki lognast út af."
Halla viðurkennir þó að einiberja-
brennivínið muni sennilega ekki verða á
borðum hér eftir því enginn annar sé
nægilega fyrirhyggju-
RðllðllSIClln samur til að muna að
Onnu Jónsdottur
3 marineruð síldarflök
1 stór banani
1/8 tsk. paprika
1 msk. majónes
2-3 msk. sýrður rjómi
Niðurbrytjuðum banana,
sýrðum rjóma, majónesi
og papriku hrært saman.
Síldarflökin eru skorin í
hæfilega bita og hrært
saman við sósuna.
leggja ber í flösku eftir
að afi hennar dó. Gestir
verða því sennilega að
ylja sér á annan hátt í
jólanepjunni þegar þeir
líta við hjá henni á að-
fangadag til að skila af
sér jólakveðjum og
gjöfum en varla eru það
fleiri en vinkona Höllu
sem fagna því.