Vikan - 08.08.2000, Blaðsíða 52

: Rannsóknir hafa sýnt að áföll, erfið uppeldísskilyrði eða óuppgerðar tílfinníngar hjá
i uerðandí foreldrum geta hindrað að eðlíleg tengsl myndist milli foreldranna og nýja
I barnsins. Oft hefur verið talað um að uanræksla á börnum og ofbeldi á heimilum myndi
03
“ vítahríng (vicious cycle) har sem ein kynslóð taki við arfleifðinni af annarri og fallí
=3
- í sama farið. Sennilega kannast flestir foreldrar við að hafa leitað í smíðju sinna
03
03
- foreldra í uppeldinu, yfírleitt til að taka upp ánægjulegar uenjur eða siði, en stund-
03
um kemur fyrir að foreldrum bregður hegar heír heyra eigin raddir hafa yfir skammar-
® ræður sinna foreldra sem beir Uo sóru sem unglíngar og börn að láta aldrei út sér.
Auðveldlega má bví gera sér í hugarlund að beír sem hafi búið við hjarnbeit og
svelti í uppeldi sínu séu verr undir bað búnir að takast á við bá erfiðleika og vínnu
sem óneitanlega bíður allra foreldra.
/
Vont uppeldi getur
valdið varanlegu til-
finningalegu og lík-
amlegu heilsutjóni
hjá börnum. Þetta er vel þekkt og
viðurkennd staðreynd sem bygg-
ist á margra áratuga reynslu og
þekkingu sem sérfræðingar hafa
aflað. Tjón er auðvelt að meta
þegar misþyrmingarnar eru lík-
amlegs eðlis en erfiðara þegar
barn býr við andlegt ofbeldi. Þó
er vitað að streitutengda sjúk-
dóma má oft rekja til erfiðra upp-
eldisskilyrða þar sem einstaklingi
sem býr við fjölskyldumynstur
sem einkennist af einhvers kon-
ar ofbeldi er hættara við að þjást
af kvíða og streitu en öðrum. Erf-
ið uppeldisskilyrði móta per-
sónuleikann þannig að hann er
viðkvæmari en ella fyrir utanað-
komandi áreiti og á erfiðara með
að takast á við vandamál daglegs
lífs. Helstu einkenni fullorðinna
einstaklinga sem búið hafa við
erfið uppeldisskilyrði eða ofbeldi
eru:
1. Léleg sjálfsmynd sem leiðir
til þess að einstaklingurinn leit-
ast við að spegla sig í öðrum og
þarf stöðugt á viðurkenningu
annarra að halda. Honum finnst
hann ábyrgur fyrir tilfinningum
annarra og hann reynir stöðugt
að geðjast öðrum. Hann telur sig
geta stjórnað viðbrögðum ann-
arra gagnvart sér og í hans huga
eru mistök ekki leyfileg.
2. Einstaklingurinn hættir að
gera greinarmun á árás og venju-
legum samræðum. Þar sem hann
býst stöðugt við gagnrýni leitar
hann að falinni meiningu í flestu
því sem sagt er við hann. Hann er
alltaf eins og hermaður í við-
bragðsstöðu sem bíður þess að
þurfa að axla riffil sinn og halda
í næstu orrustu. Líklegt er til
dæmis að fullorðinn einstakling-
ur sem alist hefur upp við erfið-
ar heimilisaðstæður bregðist illa
við ef maki hans biður hann að
breyta á einhvern hátt umgengni
sinni. Spurningar eins og: Viltu
ekki setja óhreinan þvott í
þvottakörfuna frekar en að skilja
hann eftir á gólfinu? Eða: Viltu
ekki hengja upp yfirhöfnina þína
í stað þess að leggja hana á stól-
inn? verða í huga þess sem ekki