Menntamál - 01.06.1940, Blaðsíða 60

58
MENNTAMÁL
IV.
Frelsi
Mitt i ólgu styrjaldarinnar, sem geisar um Norðurálfu,
sátu íslendingar um skeið á friðarstóli og veltu fyrir sér
hugtakinu frelsi. Menn töldu sig hólpna hér á norðurhjara
veraldar og þurfa lítt að óttast ægilegar krumlur hervalds-
ins. Því nær daglega taárust fregnir um yfirgang stórveld-
anna á garð hins máttarminni, ein þjóðin eftir aðra missti
frelsi sitt, sumar þeirra eftir ægilegar blóðfórnir. Finnland
barðist fyrir frelsi sínu gegn Sovét stórveldinu og tapaði
bæði löndum og miklum fjölda vaskra drengja. Þýzkaland
brauzt á næturþeli inn í Danmörku og Noreg, svipti Dan-
mörku frelsi og hefur barizt við Norðmenn um þeirra eigið
land í 6 vikur, þegar þetta er ritað. Og síðustu dagana hafa
Holland og Belgía barizt gegn ægilegri innrás Þjóðverja,
Holland hefir fallið fyrir Þýzkalandi eftir þungar fórnir
og Belgía er því nær lögð undir vélabákn hinna æðisgengnu
fjandmanna. Frakkland og Bretland hafa heitið þessum
smáþjóðum stuðningi og hjálp; sú hjálp virðist á ýmsum
stöðum hafa komið heldur seint, þótt ekki skuli enn ör-
vænta um, að þjóðum þessum takist að yfirbuga trylltan
yfirgang herveldisins þýzka. Nú er stríðið komið að þeirra
eigin bæjardyrum og gildir úr því sem komið er aðeins eitt
fyrir Bandamenn: Að fórna öllu, sem fórna þarf, til þess
að sigra fjandmennina. Takist Bandamönnum ekki að
sigra, líða þessar stórþjóðir undir lok og menning þeirra
verður lögð í rústir. Á þessum síðustu og ægilegustu sólar-
hringum er raunverulega barizt um siðmenningu alls
heimsins, fremur en um sjálfstæði nokkurra landa. Það
er barist um yfirráðin i heiminum um ófyrirsjáanlega
framtíð; það er barist um það, hvort öllu skuli stefnt beint
norður og niður, — eða á hinn bóginn, hvort vitræn göfug
hugsun eigi eftir að leiða mannkynið inn á brautir ham-
ingju, bræðralags, frelsis og síaukins andlegs þroska. Nú