Menntamál - 01.08.1960, Page 6

100
MENNTAMÁL
haldnar þessum ágalla, að ógleymdum hroðalegum áherzlu-
villum, segja t. d. ókey-piss í stað ókeypis.
Nefna má og ágalla sumra radda, er segja veðurfregnir,
en geta ekki borið skammlaust fram töfraorðin stig og
mið.
Hér er ekki tími til að fara lengra út í þá sálma. Þó verð-
ur ekki varizt þeirri hugsun, að einhvers staðar hafi þess-
ar raddir sloppið í gegnum íslenzkt skólakerfi á síðasta
áratug eða svo.
Sú spurning hlýtur að vakna, hvort skólarnir hafi unnið
svo sem skyldi gegn flumburmæli og óskýrleika og hvort
einhverjar starfsaðferðir þeirra kunni jafnvel að hafa
ýtt undir þessa þróun. Mér kemur tvennt í hug: a) hrað-
lestrarpróf barnaskólanna, sem um skeið voru allsráðandi,
b) skrifleg próf í flestum greinum í stað munnlegra. Þau
hafa vanið nemendur á að þurfa ekki að tala, en geta þó
fengið góða einkunn fyrir kunnáttu.
í þriðja lagi hendir það sjálfsagt okkur kennara stundum
í leit að réttu svari við vandasamri spurningu, að við
verðum svo fegnir einhverju, sem vitglóra er í, að við
látum nemandann sleppa, ef hann imprar á réttu svari
— tafsar eða hvíslar brot úr orði eða brot úr setningu, sem
fáir heyra. Sjálfir verðum við síðan að lagfæra svarið og
endurvarpa því til bekkjarins.
Hafi nemandi vanizt jafnvel árum saman að sleppa svo
auðveldlega, er mjög erfitt síðar á skólabrautinni að fá
hann til að tala hátt og skýrt, en án þess er ókleift að
leiðrétta framburðargalla. þegar illa gengur að fá nem-
endur til að lesa eða tala svo hátt og skýrt, að vel heyrist
um venjulega skólastofu er raddleysi oft fyrsta viðbáran.
Venjulegast kemur þó í ljós, að ekkert er að röddinni.
Það vantar áræði til þess að láta til sín heyra, það vantar
vilja, og það vantar kunnáttu í að beita röddinni. Ég hef
grun um, að í lestrarkennslu skólanna hafi ekki alls staðar
verið lögð næg áherzla á rétta öndun. Rödd fær aldrei not-