Heima er bezt - 01.01.1957, Side 20

DULSKYNJANIR og DULSAGNIR
FURÐUSÝN. ,
orjð 1891 fluttist faðir minn, Sören Einarsson,
frá Björgum í Köldukinn í Suður-Þingeyjar-
sýslu að Saltvík, sem er skammt sunnan við
Húsavík.
Faðir minn fékk ekki alla jörðina, Saltvík, til ábúð-
ar. Mótbýlismaður hans var Sigurður Jónsson, sem nú
1944 — þegar þetta er skrifað — er bóndi á Máná á
Tjörnesi og hefur búið þar um 40 ára skeið. Hann var
þá liðlega tvítugur maður og bjó með móður sinni,
Ingibjörgu Erlendsdóttur. Voru þau tvö á því heimili.
Ekki man ég hvernig jörðin skiptist til ábúðar milli
föður míns og Sigurðar, enda kemur það ekki þessu
máli við.
Sjálfsagt þótti að afla sjófanga í Saltvík á þeim ár-
um. En faðir minn og Sigurður áttu ekkert, sem til
sjósóknar þurfti, og urðu því að leita til annarra með
allt þessháttar.
Næsti bær norðan við Saltvík — eini bærinn milli
hennar og Húsavíkur — er Kaldbakur; þar bjó þá
Jósías Rafnsson, afi Karls Kristjánssonar, oddvita í
Húsavík.1)
Jósías var ágætismaður, greiðvikinn og hjálpfús, svo
af bar þar um slóðir. Hann var sjómaður góður og
selaskytta með afbrigðum. Átti hann jnargt, er til sjó-
sóknar heyrði. Til hans leituðu áðurnefndir Saltvíkur-
bændur venjulega með þess háttar, því hann bætti úr
hvers manns þörf, ef unnt var, og það var eins og hann
ætti alltaf úrræði til þess að hjálpa.
Sunnudag einn milli fráfærna og sláttar 1891 voru
faðir minn og Sigurður búnir að fá loforð hjá Jósíasi í
Kaldbak um að hann lánaði þeim bát og fyrirdráttar-
net. Ætluðu þeir að draga fyrir silung meðfram fjör-
unum. Ef vel veiddist, hugsuðu þeir sér að fara með
silung til Húsavíkur og selja hann sjómönnum þar til
beitu. Á Húsavík var þá varla um aðra beitu að ræða,
svo snemma á sumrinu, en silung úr sjó, ám eða vötn-
um.
Mig minnir að bændurnir legðu af stað að heiman í
þessa veiðiför um klukkan fimm síðdegis þennan sumar-
dag. Fóru þeir á hestum.
Annars ætluðu þeir að taka bátinn og netið í svo-
nefndum Gvendarbás, sem var aðallendingarstaður frá
Kaldbak.
Ég var á tíunda árinu og átti að gæta kvíánna þetta
kvöld og koma þeim í hús til mjalta, þegar tími var
til þess kominn. Þetta gerði ég.
1) Núverandi alþingismanns.
Sigurbjörg Friðbjarnardóttir, stjúpa mín, mjólkaði
ærnar, en ég hjálpaði henni með því að halda í þær
á meðan hún mjólkaði.
Þannig var skipað húsum í Saltvík, að bærinn stóð
sem næst í miðju túni og sneri dyrum móti vestri að
sjónum. Syðst var dálítil stofa með lofti yfir og þil-
stafni að hlaði, þar næst bæjardyr allstórar og nyrst
stór skemma, hvort tveggja með myndarlegum þil-
stöfnum, sem sneru að hlaðinu. Á bak við þessi hús
kom búr og eldhús, en þar fyrir aftan baðstofa, og
við norðurstafn hennar fjósið.
Bæjarlækurinn rann skammt frá suðurhlið stofunnar.
Suðvestur frá hlaðinu féll hann í bunu. Þar var vatn
tekið í fötur til heimilisnota. Við lækinn, neðan bun-
unnar, var venja að láta allt sjófang til aðgerðar, þegar
komið var heim með það.
Túninu hallaði lítið eitt móti vestri, og voru pen-
ingshúsin efst á túninu við túngarðinn. Eitt þeirra húsa
var hesthús allstórt. Það sneri frá norðri til suðurs. Dyr
þess voru á vesturhlið við norðurstafninn.
Hesthúsið var notað sem kvíar þetta sumar. Ærnar
voru mjólkaðar í því. Hurðin tekin af hjörunum og
lögð á hliðina þvert fyrir dyrnar að innanverðu, svo
birta fengist við mjaltirnar.
Samkvæmt gamalli venju voru ærnar mjólkaðar tvisv-
ar á hverju máli og fyrri og seinni mjölt ekki látnar
fara saman, af því að seinni mjöltin þótti betri.
Þegar stjúpa mín hafði lokið fyrri mjöltinni þetta
sunnudagskvöld og var að hafa ílátaskipti innarlega í
húsinu, fór ég fram í dyrnar til þess að líta út af bams-
legri forvitni.
Úr dyrunum blasti við mér bakhlið bæjarins, og þar
var ekkert kvikt að sjá. En allt í einu sé ég, að faðir
minn kemur framundan bænum, gengur suðvestur frá
hlaðinu í átt til lækjarins og teymir hrossið, Sokku sína,
með hnakknum og stórum langsekk á, er Sigurður átti.
Ég kalla strax til stjúpu minnar og segi: „Pabbi er
kominn heim.“! Hún trúir víst varla, en kemur fram í
dyrnar og sér hið sama og ég.
Við stöndum þarna í húsdyrunum og sjáum pabba
teyma Sokku á blettinn þar sem venja er að láta sjó-
fangið. Hann stanzar þar, lætur tauminn falla, gengur
aftur með honum okkar megin, snýr baki að okkur,
tekur undir langsekkinn og steypir honum yfir hnakk-
inn af hrossinu. Sýndist okkur að talsvert mundi vera
í sekknum af einhverri veiði. Að þessu búnu tekur pabbi
beizlistauminn á ný og teymir hrossið til baka. Horfð-
um við bæði á þetta allt, þar til hann og Sokka hurfu
heim á hlaðið, sem bæjarhúsin skyggðu á.
18 Heima er bezt