Heima er bezt - 01.09.1964, Side 14

Féð rekið norður yfir fannbreiðurnar á Eyvindarstaðaheiði.
XI.
Slys hafa fá orðið á Eyvindarstaðaheiði og það er
engin sögn til um það að menn hafi farizt þar í smala-
mennsku eða villu. Þetta er þeim mun einkennilegra sem
kennileiti eru yfirleitt óljós á heiðinni og erfitt að rata
um hana. Þá mun oft hafa verið leitað fjár á henni í
tvísýnu og villigjörnu veðri og stundum í stórhríðum
og fárviðri. Komið hefur fyrir að mjóu hafi munað, en
ævinlega vel og giftusamlega til teldzt. Síðast nú í haust
þegar um 20 gangnamenn urðu að yfirgefa heiðina í
stórhríð og halda til byggða í botnlausri ófærð jafnt
fyrir menn sem hesta.
Einasta banaslys sem öruggar heimildir herma af Ey-
vindarstaðaheiði varð ekki við fjárleit heldur í grasa-
ferð. Það skeði á fyrri hluta aldarinnar sem leið og varð
með þeim hætti að unglingspiltur ætlaði að vaða eftir
eggjum út í tjarnarhólma. Eðja var í botni tjarnarinnar
og svo djúp, að pilturinn sökk og drukknaði.
Litlu munaði seint á öldinni sem leið að lítt harðnað-
ur unglingspiltur týndist í hríðarveðri í haustleitum, en
hans var saknað og leitað í tæka tíð og bjargað áður en
slys hlauzt af.
Þetta atvik mun hafa skeð haustið 1887, en þá brast
skyndilega á norðanveður með iðulausri stórhríð. Hóp-
ur gangnamanna var á leið frá svokölluðum Hraunlæk
og að norðurrönd Hofsjökuls milli Vestari-Jökulsár og
Ströngukvíslar. Vildi gangnaforinginn ekki snúa við,
þrátt fyrir aftakaveður og hríð svo svarta að naumast
sá út úr augum. En þegar hann áði að aflíðandi degi og
tók að kanna lið sitt, varð hann þess var, að unglingspilt
vantaði í hópinn. Hestar hans voru þó til staðar og þótti
sýnt að pilturinn myndi ekki vera langt undan. Var hans
leitað og fannst fljótlega, en þá var hann villtur orðinn
og hélt úrleiðis.
Það sem fyrir pilt hafði komið var það, að honum
hafði orðið skjótt til brókar og fór afsíðis til að ganga
örna sinna. Þegar hann stóð frá þeim erindum á fætur
aftur hafði hann tapað áttum og vissi ógjörla hvert
stefna skyldi. — Það sem verra var, var að hann gat
ekki gyrt brækur sínar sökum kulda, sluppu þær niður
fyrir þjóana og töfðu gönguna. Má segja að það hafi
verið gifta hans, því fyrir bragðið fannst hann fljótar.
Var hann þá kaldur orðinn og illa til reika og þeim mun
fremur sem brækur hans voru fullar orðnar af snjó.
Gyrtu félagar hans brækurnar og varð honum ekki
meint af frekar. En þar munaði mjóu að gangnamaður
á Eyvindarstaðaheiði hlyti ill og ömurleg örlög.
XII.
Sögulegust villa á Eyvindarstaðaheiði, sem sagnir
herma, varð þó árið áður. Sú villa er jafnframt talin ein
hin mesta þrekraun á allan hátt sem mennskur maður
hefur af hendi leyst þar um slóðir fyrr og síðar.
Tveir menn eru sendir í eftirleit um vetumætur,
Helgi Björnsson frá Ánastöðum og Ágúst Sigfússon frá
Brúnastöðum. Helgi 32 ára gamall, fullharðnað karl-
menni, en Ágúst lítt þroskaður unglingur, aðeins 19 ára
að aldri. Segir það af ferðum þeirra að þeir gistu í
gangnakofa við Haugakvísl, áttu þar kalda nótt en
skiptu með sér leit morguninn eftir. Ákváðu þeir að
hittast á stað þeim sem Hraungarðshaus nefnist og halda
síðan saman í Ströngukvíslarskála þar sem gisting var
fyrirhuguð.
Þeim auðnaðist þó ekki að hittast. Ágúst, sem var lítt
reyndur til fjallaferða, tapaði áttum áður en lauk, sá
vofur og ofsjónir í myrkrinu á næturnar, en reikaði um
matarlaus og kaldur í kófi og hríð á daginn í sjö dægur
samfleytt unz hann komst til byggða niður að Hofi í
Vesturdal. Var hann þá ruglaður orðinn og hélt sig
vera kominn til útilegumannabyggða.
Um félaga hans, Helga, er það að segja, að hann varð
miður sín þegar honum varð ljóst að Ágúst var týndur.
Er gönguafrek hans talið frábært er hann leitaði félaga
síns, örvinglaður maður, ekki sízt fyrir þær sakir að
hann taldi sig bera ábyrgð á hinum óharðnaða unglingi.
326 Heima er bezt