Heima er bezt - 01.02.1979, Blaðsíða 12

ARNGRÍMUR SIGURÐSSON:
Sigurður Narfason
að eru tildrög þessa þáttar, að árið 1975 hafði
Gísli Bjömsson fyrrv. rafveitustjóri á Höfn sent mér
greinargott yfirlit yfir afa mína og ömmur, langafa og
langömmur. Einn elsti forfeðra minna, sem skjallegar
heimildir eru til um, er Ari Sigurðsson, síðast bóndi á
Skálafelli í Suðursveit. Kona hans hét Guðrún Gísladótt-
ir.
Sigurður faðir Ara var sagður Narfason, en heimildir
vantaði. Sumir hafa talið að Ari væri Húnvetningur eða
Þingeyingur, sbr. Byggðasögu Austur-Skaftafellssýslu,
eða jafnvel að hann væri Eyfirðingur. Þetta var ekki úti-
lokað, en mér þótti þó eðlilegt að leita að manninum í
Austur-Skaftafellssýslu eða aðliggjandi sýslum. Á mann-
talinu 1703 var aðeins einn Sigurður Narfason, 14 ára, í
Tungu- og Fellasókn, Múl. I. Á sama manntali bjó að
Hvammi í Lóni Narfi Jónsson með fjölskyldu sinni. Hann
gæti hafa verið afi Ara Sigurðssonar. Að þeirri niðurstöðu
komst t.d. Sigurjón Jónsson frá Þorgeirsstöðum í grein
sem hann ritaði i 4. tbl. Heima er bezt árið 1967. Þessa
grein sá ég ekki fyrr en í desember 1978.
Snemma árs 1977 skrifaði ég frændkonu minni Ingunni
Jónsdóttur, f. 1882, á Skálafelli og spurðist fyrir um Sigurð
Narfason. I svarbréfi segir Ingunn meðal annars:
„Ég vík mér aftur að Narfa í Hvammi. Móðir mín
kallaði hann alltaf Narfa forföður sinn. Móðir mín, Sig-
ríður Hálfdanardóttir frá Odda, var ættfróð. Ég var ekkert
farin að hlusta eftir ættfræði þá, eins og mun vera um
fleira ungt fólk. Það var ekki fyrr en eftir að móðir mín var
dáin, að áhugi fór að vakna hjá mér á því að vita um Narfa
Sigurðsson, sem móðir mín minntist oft á, þegar hún var
að hvetja okkur til verka. Mér fannst hún líta svo mikið
upp til hans. Ég fór til þeirra sem ég áleit ættfróða. Síðast
fékk ég það svar, að þessi Narfi hefði aldrei verið til.“
Þetta er eðlilegt, ef Ingunn hefur spurt um Narfa Sig-
urðsson, því að hann hefur ekki fundist. Hins vegar var
Narfi Jónsson til, og það hlýtur að vera sá Narfi, sem
móðir Ingunnar talaði um. Skyldleiki Narfa í Hvammi og
Ara Sigurðssonar virtist mjög líklegur, einkum vegna
nafnanna á afkomendunum. En hér var um líkur að ræða,
og ég var ekki ánægður með það. í prestsþjónustubók
Stafafellskirkju, sem mun vera hin elsta sinnar tegundar á
íslandi, vantar það árabil, sem Sigurður Narfason gæti
hafa verið fæddur á. í þessum efnum munar geysilega
miklu um hvert tíu ára tímabil, enda er Sigurð ekki að
finna í þessari elstu bók.
Skrifað stendur: Leitið og þér munuð finna. Ég hélt
áfram að leita að Sigurði föður Ara í ótal heimildarbók-
um, handritum í frumgerð, á filmum af handritum, í
kirkjubókum og ættartölum víðsvegar um land. Tilgát-
urnar um aðrar sýslur gerðu leitina tafsama sem von er.
Það yrði allt of langt mál að telja upp allt það sem fram
kom í þessari leit. Þó nokkrum sinnum hélt ég mig kominn
á sporið, en aldur og venslafólk sýndi fljótlega, að svo var
ekki.
Um haustið 1978 hóf ég leit í heimildum, sem ekki
virtust hafa verið kannaðar áður. Heimildir þessar eru
dómabækur Skaftafellssýslu. Það má segja, að menn séu
tregir til að ætla ættingjum sínum að vera þar á blaði.
Sjálfur ætlaði ég forföður mínum heldur ekki neitt illt. í
dómabókum er getið mikils fjölda fólks, sem á ekki beina
aðild að sakamálum, heldur er einungis á þingi til full-
tingis sýslumanni eða er fyrir rétti sem vitni. Dómabækur
eru hinar fróðlegustu. Innihaldsins vegna eru þær ef til vill
ekki bókstaflega skemmtilegar aflestrar, en þær eru
áhugaverðar að ýmsu leyti.
Eins og kunnugt er, gengur mönnum misjafnlega vel að
lesa gömul handrit. Það er ekki einungis vegna óvana,
heldur eru rithendur ákaflega misfallegar og mislæsilegar.
Ég var til dæmis búinn að fletta tveimur elstu dómabók-
unum án þess að skilja efnið til hlítar, enda leitað að
mannanöfnum sérstaklega. Vegna ónógs skilnings á efn-
inu, byrjaði ég á nýjan leik í nóvember 1978. Mig langar til
að koma hér að þakklæti til Bjarna Vilhjálmssonar þjóð-
skjalavarðar og Gríms Helgasonar handritafræðings fyrir
lipurð og þolinmæði við að hjálpa mér að lesa þetta gamla
efni.
Þriðjudaginn 5. desember var ég síðdegis að rýna í
Dóma- og þingbók Sigurðar Stefánssonar sýslumanns í
Austur-Skaftafellssýslu 1743-1750. Dómabók þessifannst
í altarinu í Stafafellskirkju í Lóni. Bókin er í merkilega
góðu ástandi, enda hefur verið farið mjög vel með hana.
Pappírinn hefur verið góður og blekið líka. Skjalafræð-
ingar nútímans hafa áhyggjur af lélegum pappír, og þeir
treysta ekki kúlubleki eins vel og því litsterka vatns-
blöndubleki sem fyrrum var notað af skrifurum og bréf-
riturum.
Klukkan um 16:40 rak ég augun í nafnið Sigurður
Narfason. Maðurinn hafði þá verið til. Vegna þess að
þetta er mér vitanlega eina heimildin um tilvist þessa
manns, fylgir hér að nokkru leyti endurstafsett endurrit úr
dómabókinni:
48 Heimaerbezt