Heima er bezt - 01.02.1979, Blaðsíða 14

nafnið Hoffell tengjast því greinilega og verður nánar
vikið að því síðar.
Sumir hafa sagt, að Sigurður Narfason hafi verið bóndi
í Öðrumgarði. Enn kemur dómabókin til hjálpar sem
heimild. Hinn 5. júni 1747 varð mikil rekistefna út af því,
að Valgerður nokkur Þórarinsdóttir hafði farið ólög-
formlega úr vist i Öðrumgarði. Hún fór til Jóns Bjarna-
sonar austur að Dal í Lóni. Fengu þau bæði miklar ákúrur
og sektir fyrir. Vegna þessa máls var margt fólk kallað
fyrir réttinn. Valgerður bar fyrir sig, að hún hafi „sagt það
matmóður sinni, Guðbjörgu, og hafi hún svarað — og
ætla ei að nauðbeygja þig að vera kyrr, fyrst þú vilt það
ráða ... “
Gegn orðum Valgerðar lagði Eiríkur hreppstjóri
(Jónsson í Arnanesi) fram bréf, dagsett í Öðrumgarði 2.
júní 1747, með undirskrift „ ekkjunnar Guðbjargar Ara-
dóttur,“ þar sem hún segir, að Valgerður „hafi aldrei við
sig né sinn sáluga ektamann“ talað um að segja upp vist-
inni í Öðrumgarði, þó svo að hún hefði haft nægan tíma til
þess. Fyrir réttinum segir Guðrún Sigurðardóttir í Arna-
nesi, að „ ... ei hafa Guðbjörg né maður hennar sálugi
Sigurður, húsbændur Valgerðar, því lýst, svo hún viti, að
Valgerður hafi þeim vistina uppsagt fyrra farandi ár.“
Vegna þessa máls er nú hægt að staðfesta það, sem sagt
hefur verið, að Sigurður Narfason hafi dáið ungur, að
hann hafi verið eiginmaður Guðbjargar Aradóttur, og að
þau hafi búið í öðrumgarði. En hvernig stendur á því, að
svona djúpt hefur verið á Sigurði Narfasyni? Aðalskýr-
ingin er skortur á skjallegum heimildum, svo sem kirkju-
bókum frá fyrri tímum. Af einhverjum ástæðum hefur
ennfremur sú kviksaga komist á kreik, að hann væri úr
annarri sýslu landsins.
Það má geta sér þess til, að sauðaþjófnaðarmálið í
Hoffelli hafi valdið miklum leiðindum. Um skyldleika
kann að hafa verið að ræða. Hvernig stendur á því, að Ari
Sigurðsson lætur skíra einn son sinn Arngrím? Var það
ættrækni eða sárabætur?
Eitt atriði má svo enn nefna. Það eru tengsl þessa fólks
við Hoffell og Narfa ráðsmann. Narfi þessi var ráðsmaður
hjá hinum brokkgenga Jóni Helgasyni sýslumanni, sem
lengst bjó í Hoffelli. Má ef til vill segja, að Narfi hafi verið
Jóni mátulegur og ekki gerði hann neitt ólöglegt. Sög-
urnar af Narfa eru svona:
....Ráðsmann hafði sýslumaður, Narfa að nafni. Er
sagt, að það hafi veri sá eini maður, er sýslumaður hafði
beyg af. Narfi var stór og sterkur og beitti. því fullkomlega,
ef því var að skipta, við hvern sem hann átti, og vildi
sýslumaður fyrir engan mun missa hann. Sýslumaður
hafði þá reglu, eftir að byrjað var að heyja á útjörð, að láta
binda og flytja heyið heim síðustu daga vikunnar. Nú var
það eitt sinn um miðja viku, að mikið lá fyrir af þurru
heyi, en útlit fyrir rigningu. Leizt þvi vinnufólki ráðlegt að
binda heyið. Var því maður sendur heim af engjum eftir
reipum. En sýslumaður rak hann til baka, læsti húsi þvi, er
reipin voru í og tók lykilinn í eigin vörzlu. Sendimaður fer
aftur og segir, hvernig farið hafi. Hleypur Narfi til þegj-
andi, tekur hest og ríður heim í skyndi. Er sýslumaður sér
til ferða hans og þekkir Narfa, fer hann út í skemmu, tekur
reipin, ber þau út og fer síðan inn. Tók Narfi reipin, lét
binda heyið og flytja heim. Og er ekki annars getið en
sýslumaður hafi látið sér það vel líka.
Á þeim tíma var það venja að gera til kola, öðru nafni
að fara í kolaskóg. Var viðurinn brenndur til kola á þeim
stað, er hann var höggvinn. Dvöldust menn oft við þetta
fleiri daga í senn, án þess að koma heim.
Eitt sinn sem oftar fór Narfi í kolaskóg, en þótti nesti sitt
lélegt. Vildi hann bæta úr því og tók þess vegna sauð, sem
sýslumaður átti, skar hann og steikti sér á kolaglóðinni.
Þennan sama dag rýkur sýslumaður að heiman og vill
vita, hvernig gangi kolagerðin. Kemur hann þar að, sem
Narfi er að steikja sauðinn og segir: „Nú eru stórar steikur
á eldi, Narfi.“ „Stærri mega þær vera“, segir Narfi og
þrífur eftir sýslumanni og gerir sig líklegan til að kasta
honum á bálið. En sýslumaður brá sér undan, tók hest
sinn og reið heim, og er þess ekki getið, að hann hreyfði
þessu frekar.
Sýslumaður hafði skjól fyrir sauði sína í helli austan-
megin Hoffellsfjalls, og er nokkuð hátt upp í hann.
Eitt sinn gerði mikinn byl, og voru sauðirnir þá vestan
megin Hoffells, og gat sauðamaður við illan leik komið
þeim heim að bænum, en ómögulegt að koma þeim
lengra, þvi til hellisins var gegn veðri að sækja. Þá var
kirkja í Hoffelli, annexía frá Bjarnanesi, sem nú var lögð
niður fyrir nokkrum árum.
Narfi sendir orð sýslumanni að láta af hendi kirkjulyk-
ilinn, því að hann vilji láta sauðina í kirkjuna. Sýslumaður
neitar því með öllu. En er Narfi fréttir það, fer hann til
sýslumanns og segist munu brjóta upp kirkjuna, ef hann
ekki fái sér lykilinn. Lízt þá sýslumanni ekki að halda
lengur lyklinum og fær Narfa hann. Lét Narfi svo sauðina
í kirkjuna, og voru þeir þar, meðan bylurinn stóð yf-
ir . . . . “
Hvaða ályktanir sem menn vilja draga af sögunum
hvað persónuleika Narfa ráðsmanns viðkemur, þá virðist
Narfa-nafnið hafa horfið úr ættinni með öllu.
Að lokum langar mig, fyrst Sigurður Narfason er nú
fundinn, að gera nokkra grein fyrir afkomendum Narfa
Jónssonar í Hvammi og bæta þannig við fyrrnefnda grein
í Heima er bezt.
Narfi Jónsson, f. 1666, og kona hans Sigríður Runólfs-
dóttir, f. 1665, bjuggu að Hvammi í Lóni, Austur-Skafta-
fellssýslu, árið 1703. Uppruni þeirra er enn óviss, svo og
dánardægur.
Hér á eftir verður getið þess sem vitað er um börn þeirra
og barnabörn. Einnig verður getið annarra afkomenda
eftir því sem vitneskja mín hrekkur til.
Árni, f. 1698, sonur Narfa og Sigríðar, var hjá þeim í
Hvammi árið 1703. Hann kvæntist (trúlofaðist 13. júlí s.
ár) Rannveigu Jónsdóttur 17. ágúst 1727. Þau bjuggu á
Kiðuvöllum 1735 og einnig á Hvalnesi, frá þvi um 1744.
Sumir hafa talið þau Árna og Rannveigu barnlaus, en
það mun ekki hafa verið svo. Af því sem í heimildum
stendur má ætla, að þau hafi átt eftirtalin börn:
Kristín, skírð 23. 11. 1730;7dn, sk. 1735 ,Jón, sk.„sjúkur
á Hvalnesi“ 15. 1. 1744; Ásmundur, sk. 20.3. 1745; Bjarni,
50 Heima er bezl