Heima er bezt - 01.02.1979, Blaðsíða 18

mannakofanum á bakka Þjórsár, gegnt Sóleyjarhöfða
austan ár, og vaðið á ánni beint austur af fjallmannakof-
anum.
Um morguninn skiptir Sigurgeir fjallmönnum í leitir.
Nú skyldi smala Arnarfell hið mikla og Arnarfellsver
þennan dag, ásamt Jökulkrika. Með sér í Arnarfell kveður
hann til fylgdar eftirtalda menn: Högna, Svein, Hilmar,
Atla og Eirík. Hinir eiga að smala Jökulkrikann. Arnar-
fellsmenn fara yfir Blautukvísl, skammt frá Þjórsá, halda
sig sem næst ánni fyrst í stað, þar er þurrlendara en í
sjálfum verunum. Er þeir hafa meir en hálft Oddkelsver
að baki, sjá þeir kindur austur og inn með Þjórsá. Yrðu
þær mannaferða varar, telur Sigurgeir hyggilegra að taka
þær og koma þeim vestur í Múla, eða í veg fyrir þá síðar
að deginum. Biður Eirík og Atla að sjá um það, en hinir
halda fram sinni ferð. Kom brátt í ljós, að þessi ákvörðun
hans var rétt, því þegar þeir félagar komu þar sem kind-
urnar sáust, voru þær farnar, höfðu aðeins skilið teðslu
eftir í bælum sínum. Þarna rennur Þjórsá í þrem kvíslum
og sú austasta miklu mest, og austur við austustu kvísl
árinnar eru þrjár kindur. Þeir félagar álykta, að hér sé um
sömu kindur að ræða og sést höfðu upp með ánni, þær
hefðu orðið mannaferða varar og ætli sér austur fyrir
Þjórsá. í Þjórsárkvíslar leggja þeir félagar óhikað, ríða yfir
báðar kvíslarnar, sem ekki voru mjög vatnsmiklar, en
mikil sandbleyta á eyrunum meðfram þeim. Austasta
kvíslin virtist óreið, en skammt frá henni voru kindurnar,
sem auðsýnilega ætluðu sér austur yfir ána. Þeir félagar
höfðu þó fyrir þær, en þær neituðu að fara vestur yfir
aftur, þær varð því að handsama og setja þær út í fyrri
kvíslina, en sandbleytan var slík að Eiríkur var næstum
kominn upp fyrir stígvélin í eðjunni. Kindur þessar
reyndust vera tvær lambær frá Steinsholti. Þetta tók allt
meiri tíma en búist var við, þó flýta þeir félagar sér sem
mest þeir mega í átt að Múlunum, skilja kindurnar þar
eftir og halda för sinni beinustu leið sem næst götunum
inn með Múlum og yfir Arnarfellskvíslina, skammt neðan
mestu jökulruðninganna, sem eru öldur, grjóthæðir með
ýmiskonar lögun, er jökullinn hefur ýtt fram í gegnum
árin, með skriði sínu og sköpunarmætti en síðan yfirgefið.
Syðstu brúnir þessara jökulruðninga, sem eru algrónar,
hafa heitið Múlar svo lengi sem menn vita, þó sá er nafnið
skóp sé óþekktur. Skriðjökulstungan, er skerst suður úr
Hofsjökli á milli Hjartarfells og Jökulbrekku, en vestan
Amarfellskvíslar, og sem hér kemur við sögu, er skeifu-
mynduð, en þrengist til „hælanna“ milli fyrrnefndra
kennileita, en nú yfirleitt kölluð Múlajökull.
Er Eiríkur og Atli koma innfyrir Arnarfellskvíslina, eru
hestar Sveins og Hilmars bundnir á streng neðan Jökul-
brekku, eru þeir rétt að ljúka smölun í brekkunni. Þeir
hafa tal af þeim, en halda strax af stað í átt til Sigurgeirs,
hann er á leið suður með Arnarfelli austanvert og teymir
hesta Högna, sem er á göngu uppi í fellinu, fyrir kindur
vestarlega í brekkunni suðvestan í fellinu, skammt frá
jöklinum.
Nú er Sigurgeir glaður í bragði. Hann og Högni eru
búnir að fara á innstu kinda-slóðir austur með Hofsjökli,
smala Litla-Arnarfell og engra kinda orðið varir, fyrr en
54 Heima er bezt
hér í brekkunni suðvestan í fellinu. Hann hefur einnig orð
á, að sjaldan hafi gengið svona vel að smala fellin, og er
léttur í tali. Þeir segja honum einnig sína ferðasögu, og
allir gleðjast yfir unnum sigrum. En þetta er aðeins smá-
stund, Sigurgeir tekur við hestum þeirra félaga, sem flýta
för til Högna og veita honum lið við smölunina í Arnar-
felli. Fljótlega komast þeir fyrir kindurnar án mikilla erf-
iðleika, fjarlægja þær frá jöklinum og reka í átt til Sigur-
geirs, sem er með hesta þeirra allra. Síðan er svo haldið í
átt til Sveins og Hilmars í Jökulbrekku. Þar er lítið
staldrað við, menn fá sér í nefið, skiptast á gamanyrðum,
allir eru þeir félagar hinir ánægðustu yfir smöluninni,
telja hana vel hafa tekist og enginn veit af neinni kind
eftir. Fágætt mun það vera, að Arnarfellin séu smöluð án
einhverra tafa eða erfiðleika, jafnvel mannrauna.
Féð reka þeir niður með Arnarfellskvísl og yfir hana
neðarlega við jökulruðningana, þar sem þeir eru lægri,
ekki eins örðugir yfirferðar og kvíslin minna aðkreppt, þó
hún sé ströng með grýttan botn. Erfiðleikar skapast við að
koma fénu yfir. Það leggur ekki í jökullitað vatnið. Eins og
gerist við slíkar aðstæður, hóa menn og hlaupa í kringum
féð, hundur stekkur í hópinn, úr honum tætast þrjár
kindur, ær og tvö lömb. Ærin leggur útí kvíslina aðeins
neðar en féð fór yfir, með annað lambið, en hitt „tapar
allri skynjun af hræðslu, hættir að hugsa, stekkur beint af
augum upp með kvíslinni og leggur í hana miklu ofar en
féð var rekið yfir, en kemst ekki uppúr, vegna bratta og
hæðar á brún hennar, verður því viðskila við féð sem nú
var allt komið yfir kvíslina“. (Orðrétt eftir E.K.E.). Sig-
urgeir, Eirikur og Atli ríða upp með kvíslinni að vestan til
að elta féð, sem slapp úr hópnum. Atli á eftir ánni og
lambinu, sem hann hefur brátt að sameina fénu, án telj-
andi erfiðleika.
Sigurgeir og Eiríkur halda upp með kvísl, þangað sem
lambið var að streða við að komast uppúr, en það var
farið, er þeir komu á staðinn og leit var hafin. Þeir halda í
vestur, meðfram jökulsruðningsöldum, víða strýtumynd-
uðum hið efra. Milli þeirra og jökulsins er dálítið lón, er
hefur afrennsli til austurs, milli tveggja ruðningshóla.
Fyrir endann á þessu afrennsli krækja þeir að mestu, og
Sigurgeir varar félaga sinn við vatni, sem er í slíkum
dældum milli þessara ruðningsgarða, ekki síst þegar ís-
myndun er yfir. Hann segir það í flestum tilfellun hreina
ófæru, þar gæti verið um mikið dýpi að ræða, er hvorki
væri manni né hesti fært. Þeir sjá ekki Iambið, en telja sig
komna það langt, að það muni vera fyrir austan þá.
Beygja því að jöklinum, vestan eins ruðningshólsins við
enda lónsins er fyrr getur, og afrennslið er úr. Þá blasir
lambið við þeim vestan í keilumyndaðri strýtu skammt
austan við lónið, aðeins um tuttugu metra frá jökulbrún,
að þeir telja. Álíka vegalengd er einnig frá þeim til jök-
ulsins, en milli þeirra og lambsins er aðeins smáspotti,
ekki yfir hundrað metrar. Fyrir lambið verður ekki komist
nema að fara upp á jökulsporðinn, því hitt er ófæra, vegna
jökullónsins, sem er á milli þeirra og lambsins. Lögun lóns
þessa er sérstæð, vart yfir 15 metrar á breidd, en ívið
lengra, mjókkar til vesturs og endi þess bogadreginn.
Austurendi þess er breiðari, inn í hann næstum miðjan