Skírnir - 01.12.1919, Page 10

216
Jón Thoroddsen.
[Skírnir
fljótt, sem raun varð á, er Jón Thoroddsen fór að lýsa
sveitalífi voru. Það er sagt, að tízka í klæðaburði flytjist
hingað, er hún sé liðin undir lok utanlands. Svipað hefir
mátt segja um nýjar stefnur í bókmentum og menning.
En þá er Jón Thoroddsen reit »Pilt og stúlku*, höfðu örfá
skáld útlend nýbyrjað iýsingar á alþýðu- og sveitalífi.
Þá er eg var lítill drengur, var mér sagt, að »Piltur
og stúlka« og »Maður og kona« væru sannar sögur, þetta
hefði gerst, er þær segja frá, söguhetjurnar verið til, en
skáldið breytt nöfnum á þeim. Það er nokkuð hæft í
þessu. List Jóns Thoroddsens er, meðal annars, fólgin í,
að hann velur sér hentugt smíðaefni úr öllum þeim ógrynn-
um smíðaefna, er skáldanna bíða á fjörusöndum mann-
hafsins. Og hann lagar efnið haglega til, en
lagar það ekki mjög til. Af ýmsu virðist mega
ráða, að öll skáld noti ávalt að nokkru fyrirmyndir í mann-
lýsingum og gerð mannlíkana, eins og málarar og mynd-
höggvarar í listaverkum sínum. En þau laga og aflaga,
glæsa og afskræma mismikið. .Jón Thoroddsen má for-
takslaust telja til þeirra skálda, er breyta fyrirmyndum í
minna lagi. Glögt skáldauga hans sér fólkið, sem vel er
til sögulegrar meðferðar fallið, orð þess og athafnir, er
auðkenna það skýrast, atburði þá, sem sögulegir eru og
hann skeytir saman á ýmsa vegu.
Tengdadóttir skáldsins, frú Theódóra Thoroddsen, ritar
skemtilega og fróðlega grein í þetta hefti »Skírnis< um
kynja-karl þann, er hann hafði að fyrirmynd Bjarna á
Peiti og segir sögur þær, er hann (o: fyrirmyndin) gæddi
kunningjum sínum á. I upphafi greinar kemst frúin,
meðal annars, þannig að orði:
»Sögufólkið í »Manni og konu« er svo skýrt dregið,
að það á heima um allar jarðir, og sjálfsagt hefir athug-
ull maður rekið sig á það, eitt eða fleira, hér og hvar
meðfram lífsgötunni. En við Vestfirðingar þykjumst standa
þar betur að vígi en aðrir, að við segjumst þekkja þá
menn og konur, sem skáldið hefir haft að fyrirmynd*.
— — Og enn ritar hún: »Þau foreldrar mínir (o: Guð-