Skírnir - 01.01.1935, Page 226

224
Ritfregnir.
[Skírnir
einkum elztu telpuna, sem ekki er dóttir hans. En hann á bágt með
að skilja, að fólk geti ekki, eins og hann, staðið við vinnu í sextán
tíma, hvernig sem viðrar, og látið sér verða gott af. Og hann á
bágt með að skilja, að fólk hans geti ekki þrifizt vel af því, sem
hann leggur í búið af mjölmat og billegu trosi, meðan nóg er af
því. Hins vegar hefir hann ljósa hugmynd um lífsreglur þær, sem
kotbóndinn verður að leggja sér og lifa eftir, ef hann á ekki að
fara á sveitina með konu og krakka. Þar til heyrir að vera upp á
engan kominn, gjalda hverjum sitt og lifa aldrei um efni fram.
En fyrst og fremst ríður á því að gæta fjárstofnsins: „fyrir okkur
einyrkjana þá er nú skepnufóðrið aðalatriðið. Það gerir minna
með mannfólkið að sumrinu, ef kindurnar hafa nóg að vetrinum".
Því er honum svo meinilla við að taka kú, að það er aðeins fyrir
sérstakan gang forlaganna, að kúnni er troðið upp á hann.
Konur Bjarts eru ekki fléttaðar úr jafn seigum sinum og
sjálfur hann. En því veikari sem þær eru að líkams og sálar burð-
um, því aðdáanlegri er þolinmæði þeirra. Fyrri konan er að vísu
nolckuð uppreistargjörn, hún er ung og óbæld, en lífið hefir frá
byrjun tekið hana steinbitstaki. Hún hefir tekið Bjart til þess að
fá föður að króga, sem hreppstjórasonurinn hefir gert henni. Hin
málsnjalla, rómantíska frú hreppstjórans hefir séð fyrir því. En
hún flytur með óhugnan í kotið, því þar kvað vera reimt frá fornu
fari, og þegar Bjartur fer að heiman, ætlar hún að ærast af myrk-
hræðslu. Bjartur skeytir þessari hjartveiki ekki meir en svo, að
hann fer í eftirleitir, þótt hún gefi honum í skyn, að vera kynni
ljósmóður þörf á meðan. „Mitt barn kemur ekki fyrr en á þorra“,
segir bóndi og fer. Það er þá, sem hann lendir í hríðinni og liggur
úti. Af konunni segir ekki fleira, en þegar Bjartur kemur heim,
finnur hann hana liggjandi í blóði sinu á gólfinu, meðan tíkin
hringar sig um dótturmyndina hans í rúmbælinu. Síðari kona Bjarts
er settari, enda eldri og uppalin á svipuðu koti og Bjartur byggir.
Hún fæðir honum reglulega barn á hverju ári, og liggur jafn reglu-
lega langar legur á hverjum vetri í skammdeginu, þjáð af sinni
veiki, sem hvorki meðul frá lækni, pillur úr verzluninni né skamnit-
ar frá hreppstjóranum vinna nokkuð á. Aftur á móti lcemst hún a
fætur, þegar kýrin kemur í búið, til að mjólka hana, og það er
eins og nýtt líf færist í fólkið, krakkarnir braggast og kerlingm
hættir að segja voðalegar draugasögur. Það er bara Bjartur, sem
er fúll og sér ofsjónum yfir töðuhárinu, sem kýrin dregur fi'a
ánum, og sýnist mjólkin ekki vera til annars en að krakkar og
kerlingar svelti sig upp á henni, hætti að vilja saltsteinbítinn, sem
hann leggur til búsins. Og þegar loks kreppir að, iætur hann hvorki
kvein né bænir konunnar aftra sér frá að skera kúna.
Svona gengur þessi hetjusaga um heimsstyrjöld einyrkjanna>