Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1931, Síða 13

IÐUNN
Aldahvörf.
7
eins og úti í himingeimnum, og jiað reyndist svo. Það
kom fljótt í ljós, að eðlislögin höfðu gildi í heiimkynn-
u.m efniseindanna alt eins og í stórveldi himinhnatt-
anna. EðlisvísLndin tóku að segjci fyrir eiginleika efna,
og ]>á hefst jafnskjótt geysimikil og víðtæk jiróun, og
hver uppgötvunin rekur aðra. Uppgötvanir þessar hafa
svo gerbreytt iðnaði þjóða og lifnaðarháttum. Að hinu
leytinu dýjika þær stöðugt skilning manna á efnis-
heiminum. Efniseindirnar voru vegnar og mældar.
Fjöldi þeirra, stærð og hraði alt var þetta tölum
talið, og margt, sem áður var myrkrum hulið í tilveru
vorri, skýrðist í ljósi þekkingarinnar á efniseindunuin.
Sigurför vélgengisins (mekanikkens) varð enn ineiri
en ella vegna þess, að einnig kom í ljós, að rafmagnið
og síðan allar sveiflur Ijósvakans — fylgdu alveg
rigbundnum lögum, engu síður en efnið sjálft, svo aö
ætla mátti', að í insta eðli væri strangasta orsaknsam-
band í gervöllum heimi efnisins, og framtíð þess öll
bund.in órjúfandi böndum fortíðarinnar.
Vélgengið lagði fyrst undir sig allan hinn lífvana
heim, og tóku menn því með fögnuði í hvívetna. En
ánægjan varð skammvinn, þvi menn höfðu eigi gætt
að því, að heimspekin tók nú að komast í vanda. Vél-
gengið hafði hingað til eigi náð til hinnar lifandi til-
veru. Menn höfðu eigi komið auga á, að sjálf lögmál
lífsins, sem nnenn höfðu alt af álitið vélgenginu óháð,
mundu bíða nokkurt tjón á sjálfstæði sínu við fram-
sókn þess. Svo var þó, og svo hiaut að fara, og þetta
liefir valdiið svo þrotlausum deilurn, að siðmenning vor
ber svip af þeim.
Það er æfagamall siður aö gera skýran mun á dauðu
og lifandi. Fræðibækur greina efni tilveru vorrar í líf-