Kirkjuritið - 01.04.1951, Side 53

JÓN ARASON
143
að grennslast eftir „beztu manna yfirsýn", og nú átti með
valdboði að knýja þjóðina til að taka upp nýjan trúarsið.
Öll mótspyma skyldi barin niður með hervaldi. Kirkjur
°g klaustur voru rænd eignum sínum. Einveldið var að
halda innreið sína, þó að formlega kæmist það ekki á
fyrr en rúmum 100 árum seinna. Það er eins og Jón Ara-
s°n hafi órað fyrir, hvað var í vændum, að hann hafi
heyrt veðurhljóðið. En Jón Arason hikaði ekki við að
gerast brjóstvörn kirkju sinnar og þjóðar gegn þessu valdi
°g hélt í fullri einurð fram skýlausum rétti hennar sam-
hvæmt fomum lögum og samningum. Eflaust hefir biskup-
inn þó gert sér grein fyrir til hvers baráttan gæti leitt.
IV.
Jón Sigurðsson kallar hann eins og áður er sagt síðasta
Islendinginn, en má ekki með jafn miklum rétti kalla Jón
Arason fyrsta Islendinginn, frumherjann? Hann féll í þeirri
haráttu eins og oft tíðkast um slíka menn. Kúgunarvaldið
f®rðist í aukana. Einokunin átti eftir að sökkva þjóðinni
enn dýpra í eymd og niðurlægingu og sjúga merg hennar
°g blóð svo að segja til síðasta blóðdropa. Vonleysishöfgi
f®rðist þá yfir hana, en þó dó aldrei til fulls neisti frjálsrar
hhgsunar. Norðlendingar og þó einkum Skagfirðingar gátu
ekki gleymt biskupi sínum, hetjunni, bardagamanninum,
Sem við Dani hafði verið „djarfur og hraustur" og jafnvel
hoðið konunginum birginn og ekki hikað við að „dreifa
heim á flæðarflaustur með brauki og bramli“, enda þótt
við ofurefli væri að etja. Sagan um Líkaböng, kirkju-
hlukkuna á Hólum, sem hringdi sér sjálf þar til hún
sPrakk, er lík feðganna vom flutt frá Skálholti að Hólum,
er meir en venjuleg þjóðsaga. Hún er tákn þjóðarsorgar,
bjóðar, sem fegin hefði viljað geta grátið þá úr helju, en
Var hætt að geta grátið nema þurrum tárum, þjóðar, sem
vanizt hefir að taka með þögn því, sem að höndum ber,
en getur ekki gleymt, þjóðar, sem aldrei hefir getað sætt