Kirkjuritið - 01.05.1957, Page 37

UM KIBKJUORGEL OG KIRKJUSÖNC 227
falt lag, sem virðist mjög lítilmótlegt og óáheyrilegt, ef það er leikið á
harmóníum, getur hljómað dásamlega á pípuorgel. Þetta er eðlilegt og
byggist á því, hvemig tónarnir em myndaðir í þessum mjög svo ólíku
hljóðfærum að gerð, en sem geta myndað furðu keimlíka tóna. I harmóní-
um er kannski tónninn myndaður með því að setja á hreyfingu tveggja
þumlunga langa koparþynnu, svonefnda tónfjöður, sami tónn er myndað-
ur í pípuorgeli með því að blása lofti inn í sextán feta langa trépípu, sem
er eins og meðal hússtrompur að vídd. I orgelpípunni myndast tónninn
mjög á sama hátt og í barka mannsins. Þetta veldur því, að fólki finnst
miklu auðveldara að syngja með pípuorgeli heldur en með t. d. har-
móníum. Sömuleiðis veldur það því, að kórsöngur hljómar betur, verð-
ur hreinni og eðlilegri með orgelundirleik. Þeir, sem eitthvað þekkja
til, vita þetta ofurvel, en ég er að segja þetta við þá, sem hafa talið
harmóníum fuilgott hljóðfæri í kirkjurnar. Með þessu er ég þó ekki að
lasta hannóníum. Víða er alls ekki hægt að koma öðru hljóðfæri við, og
pípuorgel eru dýrari. Hins vegar eru pípuorgel miklum mun endingar-
betri, því að ég get ekki ímyndað mér, að í nokkurri kirkju úti á landi,
eða í kauptúnum, standist harmóníum loftslagið án þess að láta á sjá
til lengdar. Því þar er ekki um upphitun kirkju að ræða að jafnaði.
En ég tel hiklaust, að fara beri þá leið, ef verið er að fá nýtt hljóðfæri
í kirkju, að fá þá pipuorgel, ef þess er nokkur kostur. Rafnmagn er nú
sem óðast að komast um allar byggðir landsins, en flest pípuorgel eru
byggð með það fyrir augurn. Þó er hægt að fá þau með loftkerfi, sem
knúið ex með fótunum. Og fleiri og fleiri ungir menn læra nú orgelleik
við söngskóla þjóðkirjunnar, svo það ætti ekki verða hörgull á organ-
istum innan tíðar.
ÞegaT þetta þrennt er komið í rétt liorf í kirkjum vorum, þ. e. pípu-
orgel, góður organisti og söngflokkur, þá tel ég að rnikið hafi á unnizt.
Það er stundum sagt, að maður geti kynnzt náunganum bezt með því að
skoða bókaskáp hans. — Ég vil segja: Lítið á kirkjumar, ef þið viljið
kynnast menningarstigi þorpsins, sveitarinnar eða borgarmnar. Þar sem
kirkjan er fögur og vel um gengin, með hæfilega stóru hljóðfæri og vel
þjálfuðum söngkór, þar mun og vera fólk á háu menningarstigi á mæli-
kvarða vestrænna þjóða. Sú þjóð, sem ekki virðir trúarbrögð sín, verður
aldrei mikil þjóð. Það fyrsta, sem okkur ber, er að hafa kirkjumar vel
útlítandi og öll skilyrði til guðsþjónustu sem allra bezt. Ég hefi gmn
um, að margir söfnuðir hér á landi hafi nú áhuga á að fá sér ný hljóð-
færi í kirkjur sínar. Til þess að hvetja þessa söfnuði til bjartsýni og
framtaks, vil ég skýra í örfáum orðum frá því, hvernig okkur á Patreks-
firði gekk að ná í hið nýja pípuorgel, sem nú prýðir kirkjuna þar. Það