Kirkjuritið - 01.11.1963, Blaðsíða 33

KlltKJUitlTII)
415
Lýðliáskóla Sigurðar Þórólfssonar á Hvítárbakka mun liafa
verið' eini skólinn liér á landi, sem borið liefur lieitið lýðháskóli,
en áhrifa lýðliáskólanna gætti þó á mörgum öðrum sviðum í
nienntamálum vorum, t. d. í Kennaraskólanum, enila ritaði séra
Magnús Helgason mjög vel um Cbr. Bruun bæði í Prestafélags-
ritinu og í bókinni „Kvöldræður í Kennaraskólanum“. Sú ræð-
an, sem segir frá Bruun beitir: Skilað kveðju.
Meðal kirkjuleiðtoga íslenzkra ber hér að geta Þórhalls bisk-
ups. Eins langt og mér hefur tekist að rekja heimildir, bar Þór-
nallur biskup fyrstur manna fram þá hugmynd að stofna lýð-
báskóla í Skálbolti. Jafnvel eftir liina síðari lieimsstyrjöld liéldu
islenzkir menn áfram að hugsa og ræða lýðháskólahugmyndina.
Meðal þeirra, sem fluttu þetta mál af verulegri alvöru, var sóra
Eiríkur Albertsson, en hann fékk styrk frá Háskólanum og not-
aði styrkinn til að kynna sér liinn nýstofnaða lýðliáskóla í Sig-
tuna í Svíþjóð árið 1922. Er heim var komið, flutti hann er-
uidi og gaf út litla bók um niðurstöður sínar. Fleiri menn ís-
lenzkir kynntu sér bæði Sigtuna og aðra lýðháskóla og fluttu
erindi um j)á eða rituðu í Prestafélagsritið og Kirkjuritið.
Ekki verður annað séð en að ungmennafélagar liafi þegar ár-
Jð 1917 verið búnir að snúa baki við lýðháskólahugsjóninni, og
raeð ég það einkum af grein Stefáns Hannessonar í „Skinfaxa“
það ár. Greinin er framhaldsgrein og liefst á bls. 62 í léðu tíma-
i'iti 1917. Áhuginn meðal kirkjumanna virðist einnig liafa dvín-
að nokkrum árum síðar. I sambandi við endurreisn Skálliolts
hefur aftur vaknað áhugi á lýðháskólastofnun á síðast liðnum
aratug, ekki sízt meðal Islandsvina á Norðurlöndum, svo sem
ahnenningi er kunnugt.
Hver skyldi vera meginorsök þess að vér höfum aldrei orðið
Syo auðugir að eignast lýðbáskóla? Ekki getur J)að verið sökum
ðkunnugleika, með Jjví að allmargir menn, |>ar á meðal mennta-
^tenn, hafa verið J jessum málum kunnugir og ýmsir liafa lokið
'ofsorði á þessa skóla. Leiðtogar menntamála bafa hins vegar
sýnt Jjeirri hugmynd litla samúð nema í orði, og Jnui atriði úr
^ýðháskólunum, sem voru tengd saman við héraðsskólana á sín-
11,11 tíma, liafa nálega þurrkast út.
Áér Islendingar höfum lengi búið við einokun — og enn
le>nist með mönnum undarleg ást og tryggð við dulbúna ein-