Kirkjuritið - 01.11.1963, Blaðsíða 37

KIRKJUKITIH 419
legt myndum vér undrast í þeim lögum, þar á nieðal hve mikið
traust ríkisvaldið sýnir áliugamönnum í skólamálum.
Það er auðvitað kleift að spilla lýðháskólum, eins og öðrum
mannlegum stofmimim, einkum ineð því að senda þangað
vandræðamenn til náms. Þannig spilltust kaþólsk klaustur mið-
alda, sem upphaflega voru hinar merkustu stofnanir. I liöndum
yfirborðsmanna verða lýðháskólar gagnslausir og ná ekki marki
sínu, að vekja neinendur til vitundar um ábyrgð sína á lífi sínu
og þjóðar sinnar. Undir stjórn andlega dauðra manna mun
mikið af orkunni lenda í laustsvífandi tali um allt og ekkert
og skólinn e. t. v. verða gagnsminni en jafnlangur ríkisskóli
með sama tilkostnaði.
Möguleikar lý&háskólanna liggja aS verulegu leyti í því að
þfíir eru frjálsir, geta sjálfir ákveðið livað kenna skuli. Þeir
geta tekið upp nýjar námsgreinar þegar þeir vilja, e. t. v. 20—
30 árum á undan ríkinu, og veitt nemendum sínum fræðslu,
sem er á undan samtíð sinni. Þeir geta velt af sér úreltum reið-
ingi hins staglkennda náms — sett gamalt vín á nýja belgi —
eins og t. d. með kennslu liugsjónasögu og fjölskyldufræði —
meðan allt lijakkar í sama hálf-gamla farinu við menntastofn-
anir ríkisins. Það sem ríkið afrækir, eins og t. d. siðgæði, getur
lýðháskólinn tekið upp og kennt, ef liann hefur menn til þess.
En þótt ríkið liafi menn, þá getur það ekki notað þá til að
kenna fræði, sem enginn tími er ætlaður í skólunum samkvæmt
löguin.
Að jafnaði eru framandi mál ekki notuð, heldur móSurmáliS
eingöngu. Þetta sparar mikinn tíma og mikla orku, þegar kenna
skal fullorðnu fólki eigin jijóðar af öllurn stéttum og þekkinga-
stigum. En þetta kostar að mikið af kennslunni fer fram í fyrir-
lestrum — og mikil vinna fer í undirbúning. Samt þarf að gefa
út úrvals bækur að staðaldri, lesbækur í ýmsum greinum, ekki
til þess að læra að lesa, heldur til þess aS kynnast verSmœtum,
siðgæðilegum, trúarlegum, þjóðlegum og almennt mannleg-
um. Um leið og menn liljóta aukna þjálfun í móðurmálinu,
kynnast þeir ýmsum ágætustu mönnum þjóðanna, lireyfingum
og stefnum, afbragðsverkum í fornum og nýjum skáldskap,
nianndáðum og sögu. Kapp er lagt á að fá marga ágæta fyrir-
lesara til að heimsækja skólana og auðga þannig andlegt líf
þeirra.