Kirkjuritið - 01.12.1976, Síða 80

Eintölu er breytt í fleirtölu: ,,Það, sem
vér, Drottinn, höfum neytt með munn-
inum, lát þú oss meðtaka með hrein-
um huga. Lát þessa tímanlegu gjöf
verða oss læknisdóm til eilífs lífs.“
eða „Drottinn, lát líkama þinn, sem vér
höfum neytt og blóð þitt, sem vér höf-
um drukkið, vera með vorum innra
manni, og veit þú, að engin synd
verði eftir ; oss, sem hrein og heilög
sakramenti hafa endurnært, þú, sem
lifir og ríkir um aldir alda. Amen.“
í stað Ite missa (41) komi Vegsöm-
um Drottin (Benedicamus) Bæta má
við Hallelúja. Guðþjónustunni lýkur
með venjulegri Blessun (Benedictio)
(43), en taka má hana úr 4. Mós.
6:24—26 (Blessun Arons), sem Lúther
notar í Deutsche Messe, eða úr Sálm
67:7b—8.
Þannig var tillaga Marteins Lúthers
í stórum dráttum, en hann virðist
hafa reynt að halda í það, sem hægt
var, af hefðibundinni guðsþjónustu
Vestur-kirkjunnar. Það segir sig sjálft,
að við þessa guðsþjónustu hefur verið
notað hefðbundið tónlag Vesturkirkj-
unnar.
Með hliðsjón af þessum tillögum
Lúthers hófust nú tilraunir til þess að
koma á guðsþjónustu á móðurmálinu.
Lúther segir í Formula missae, að
hann sé hlynntur slíkri guðsþjónustu.
Þessar tilraunir fylgja efnisröð og orða-
hljóðan rómversku messunnar að svo
miklu leyti, sem hinn evangeliski
skilningur leyfði. Lúther hikar um hríð
við að skrifa guðsþjónustu á þýzku,
þrátt fyrir ítrekaðar bænir úr mörg-
um áttum. Hann vildi ekki hafna al-
gjörlega latínunni eins og t. d. Karl-
stadt, en það skorti sönghæfa texta
318
og lög við messusönginn. Enn fremur
vildi hann ekki gjöra lögmál úr guðs-
þjónustunni. Til er athugasemd frá
Lúther frá 1525, þar sem hann hugsar
sér áminningu til altarisgesta í stað
víxlsöngsins með Prefatio. Lúther
gerir alvöru úr þessu í Deutsche
Messe. Vandamálið með tónlistina tjáir
hann með þessum orðum í Wieder die
himmlischen Propheten frá 1524: ,,Ég
vildi gjarnan hafa þýzka messu og
vinn að því, en ég vildi gjarnan, að
hún hefði rétt þýzkt snið (art). Ég læt
það óátalið, er menn þýða latneska
textann og halda latnesku tóni og
nótum. En það hvorki hæfir eða er
rétt. En texti og nótur, áherzla, háttur
og atferli verða að koma af hinu rétta
móðurmáli og tungutaki, að öðrum
kosti verður allt eitt apaspil. En nú
þegar sveimhugarnir knýja á, að það
verði að vera (á þýzku), en vilja
íþyngja samvizkunni með lögmáli, verki
og synd, þá vil eg gefa mér gott tóm
og flýta mér hægar en fyrr, aðeins
til þess að bjóða birginn syndameist-
urunum og sálarmorðingjunum, sem
þvinga oss til verka eins og væru þau
af Guði boðin, en þau eru það ekki.“
(Erl. 29. 134, hér eftir W. A. 19. bls.
45n). Þegar Lúther hafði samið upp'
kast að Deutsche Messe árið 1525,
sendi hann það kjörfurstanum og ósk-
aði eftir aðstoð söngmeistara hans við
útfærslu tónlagsins. Kjörfurstinn sendi
honum til aðstoðar umbeðna söng-
meistara sína, þá Konrad Rupff og
Johann Walter, en Lúther virðist áður
hafa haft samráð við hinn síðarnefnd3
um tónlag verksins. Samkvæmt frá-
sögn Walters sagði Lúther fyrir um
tóntegundir og sönglag, en fól söng-