Kirkjuritið - 01.09.1977, Blaðsíða 56

þjóð er öðruvísi en önnur þjóð. —
Þeim mun uppbyggilegri maður fyrir
hina fáu.
Allt frá þeim tíma að Ijós miðalda
Iogaði í kirkjum og klaustrum íslands,
og jafnvel frá siðbót fram á þennan
dag, hafði kirkjan efni á svona guð-
legri sóun.
Þannig sá kirkjan frá upphafi í reynd
fyrir menntun og menningu þjóðar
vorrar.
Enginn maður var of dýr til þess að
veita fámennum söfnuði þjónustu í
afdal eða á útnesjum.
Það var stórmerk löggjöf hjá kirkj-
unni frá byrjun, þegar það ákvæði var
gert, að sá, sem veitti söfnuði forstöðu,
yrði að hafa tilskylda menntun. Þar
var lágmarks ákvæði. En aldrei var
menntun og þekking of mikil. Því hitt-
ust víða um land stórmerkir fræði-
menn, skáld og heimspekingar „viS
bláfátækt braud", og út frá þeim al-
þýðufræðimenn. Þetta var um aldir
mikil sjálfmenntunar-þjóð.
Prestarnir voru sendir eftir kirkj-
unnar meiningu með Ijós út um landið.
Ljós í myrkri kveikt er jafn nauðsyn-
legt norður á Vatnsnesi eins og suður
á Seltjarnarnesi. Menn þurfa ekki síð-
ur Ijós „í einvistum fjalla og stranda"
(E.B.) en í fjölmenni.
Allt þar til íslendingar lærðu allir
að reikna, hafði kirkjan efni á svona
guðlegri sóun. Margir þessara gömlu
fræðipresta hittu einn og einn ungling
á flæðiskeri og björguðu til mennta.
Einn af þeim unglingum, sem nutu
menntunar hjá sr. Sigurði Norland í
upphafi skólagöngu, hefur orðið þjóð-
kunnur menntamaður.
Séra Sigurður tók unglinga til lær-
dóms á einni tíð. Margir þeir gáfU'
menn, sem gleymdust lengst inni 1
sveit eða langt úti á nesi, þeir vildu
hafa „mann fyrir sig“, mann til þess
að bera vitaljós og máske nafn, sem
ekki gleymdist.
Þannig gagnsýrði kristin kirkja a
íslandi þjóð sína af menntalöngun °9
fróðleiksþorsta, lagði undirstöðu a^
víðtæku sjálfsnámi. Fræðsluskyldm
skorin við nögl, kenndi öllum, undir
handleiðslu kirkjunnar, að sækjast eh'
ir þekkingu.
Löng og bundin skólaganga fyr,r
börn kennir þeim flestum að verja si0
fyrir hverskonar þekkingu, líka þeir^
greindu. Kirkjan lagði áherslu á Þa^’
að hvert barn lærði ungt vers og bseH'
ir. Það geymist lengst, sem lagt er
innst í barnshugann. Nútíma fræSsl®
hefur það eiginlega þynnst og grynnsL
sem geymt er innst í barnsins skíra
minni.
Prestatímabilið reiknaði með Guð'
og hafði markmið. Sálfræðin reiknar
ekki með Guði. Markmið fræðsluked
isins á reiki.
Mikið hefur verið talað um náms'
grundvöll. En enginn virðist vita, Þver
sá grundvöllur er. Námsáhugi dofnar’
ef stefnan er óviss. — Nú er mj
farið að sníða barnaskólanám á
landi eftir erlendri óheilla-fyrirmyn°'
Tímum hefur verið fækkað, sem 9e*a
barni og ungmenni fótfestu, það e<
fræðin um ,,hið eilífa, sanna um Ga
og mann, um lífsins og dauðans djuP
in“ (M.J.) Lífefnin eru skilin frá skó|a^
námi, en þess í stað síaukinn dauo
massi, reikningur, efnafræði og eðl'®
fræði. Aldrei verða þau fræði Jy^'
inn að Drottins náð“. En þau kuu0
214