Jörð - 01.12.1944, Blaðsíða 70

orðskrípa. £>au luta ekki lögum þess og stinga í stúf við'
önnur orð.
EÐ Iviljan gætir meiri höfuðstaðar-hroka en nokkr-
um öðrum. Ailsstaðar kennir andúðar gegn strjál-
býlinu. Læknir er ekki svara verður, af þvi hann er „af-
daladúx“ og hefur verið „40 ár í afdölum n}Tðra“. Kenn-
arar frá Vestmannaeyjum, ísafirði og úr Þingeyjarsýslu
eru ekki heldur svara verðir, af því þeir eru „útkjálka-
harnakennarar.“
I mörgum löndum er talmálið í höfuðstaðnum og grennd-
inni grundvöllur ritmálsins. Svo er ekki á íslandL Þeír, sem
kunnugir eru víða um land, munu sammála um það, að
þvi fornara er talað og nær ritmáli, sem fjær dregur
Reykjavík. Samanhurður á réttritunar prófum barna sann-
ar liið sama í aðalatriðum. „Hljóðvillur“ (flámæli, sem
valda því, að hörnin finna ekki, hvernig stafa heri orðin)
voru tíðust i höfuðstaðnum og grenndinni.
H. K. L. er uppalinn í Reykjavík og nágrenni. Það er
hvorki al' tilviljun, eða augnahliks geðshræringu, að hon-
um finnast „afdalalæknar“ og „útkjálkakennarar“ ekkí
svara verðir. Það er í fullu samræmi við málstefnu hans.
Tungan má ekki, að hans áliti, vera afdalamál. Ekki hera
grózku sólríkra dala eða tign hárra fjalla. Ekki má hún
heldur vera útkjálkatunga; hera í sér víðfeðmi hafs og
himins, styrk hrimsins eða Ijúfan nið lognöldunnar. Tung-
an á að vera götmnálið í Reykjavík, breið og flá tæpi-
tunga, sem hneigir sig og beygir fyrir máli hins erlenda
liðs á strætum og knæpum. Hún má ekki hera hljóm af
frjálsri náttúru, og starfslífi i skauti liennar eða söguminj-
um, heldur skrölti líðandi stundar, ópi götusala og 'gjá-
lifisdrósa.
Kiljan virðist stefna að þessu ráðnum huga. Hann leggur
alveg sérstaka rækt við götumálið i síðustu ritum sínum.
Þar er fest á bókmáli allt í senn: erlend orðskrípi og inn-
lend latmæli, samruni orða í skrælingjalegar langlokur,
úrfellingar einstakra hljóða og atkvæða og að síðustu
268 Jönn