Nýjar kvöldvökur - 01.07.1943, Blaðsíða 43

SNÆBJÖRN JÓNSSON:
Alþýðumenningin og bókmenntirnar.
En alþýðuskáld eru þröskuldar þar,
í þjóðernið lífseigju kliða.
Og þráin til alls, sem að veglegast var,
hún vaknar er stuðlarnir iða.
St. G. St.
Enda þótt nú í bili flæði erlent fé yfir
landið, og ýmsir hyggi sig vera orðna auð-
uga, mun ekki þurfa að efa það, að ávallt
verði íslendingar fátæk þjóð. Um það ber
ekki að sakast ef landslýðurinn vill stöðug-
lega gæta þess, að sú auðn fáskrúðugra ver-
aldargæða, sem honum eru ásköpuð, verði
ávallt „auðn ljónanna", eins og augu Stein-
gríms sáu hana. En til þess að svo megi
verða, er það höfuðnauðsyn, að hvernig
sem þjóðinni vegnar, „eigi hún samt í eldi
og reyk óskemmt lófagullið". Hún verður í
hvívetna að gæta manndóms síns og dreng-
skapar, hún verður að varðveita elju sína
og þrautseigju, og hún verður að leggja
rækt við þær náðargáfur andans, sem kyn-
þátturinn hefir hlotið að erfðum. Engu af
þessu má hún nokkru sinni glata.
Það segir sig sjálft, að svo fáir og fátækir'
sem við erum, hljóta afrek okkar í efnis-
heiminum ætíð að verða smávaxin á alþjóð-
legan mælikvarða. Þar fyrir geta þau orðið
ósmá eftir okkar eigin kringumstæðum, og
vitanlega ber okkur að keppa að því mark-
miði, að svo megi ávallt verða. Svo mun og
verða ef við lifum eftir þeirri reglu, sem
þegar var að vikið.
En þó að við getum ekki á þessu sviði
haldið til jafns við hinar meiri þjóðir og
máttugri, þá ber okkur þó að geyma þess
metnaðar, að þurfa til engrar þjóðar upp
að líta; því að það mun fleirum en Tóka
reynast þungt hlutskipti að verða jafnan að
líta upp til annarra og sjá þá horfa ofan á
sig. Þessu takmarki verður þó ekki náð með
því að belgja sig upp, eins og of mikið hefir
borið á að okkur væri kennt nú um langt
skeið. Af öllum þeim leiðum, sem til þess
eru færar, að afla okkur háðs og fyrirlitn-
ingar, er þjóðrembingurinn sú vissasta,
beinasta og auðfarnasta. „Þykir mætismönn-
um allt mikillæti hneisa"; og af öllu mikil-
læti hefir þjóðrembingurinn líklega fárán-
legastan svip.
Nú er svo komið, að íslenzk stjórnarvöld
eru farin að hafa fulltrúa úti um lönd.
Miklu skiptir að í þær stöður veljist þeir
menn, sem fyrir allra hluta sakir séu til
þess færir að koma frarn með dug og sóma
fyrir hönd þjóðar sinriar, og þess er að
vænta að þeir kunni jafnan að varast jojóð-
ernisgrobbið, jrví að jrað er aldrei annað en
brennimark óvizku og smámennsku. Þó
mun það hafa átt sér stað, að út af þessu hafi
borið. Það er ekki næsta langt síðan að stór-
merkur maður í öðru landi sagði mér frá
samkvæmi, þar sem erindreki einn hafði
talað af íslands hálfu og geipað svo, að á-
heyrendur hlutu að brosa, enda þótt þeir
vitanlega kynnu sig betur en svo, að láta
brosið sjást. En svo eru aðrir fulltrúar okk-
ar út á við, og miklu fleiri, sem líka er þörf
á að gæti sín jrjóðarinnar vegna. Því miður
vill þó langt of oft af þessu bregða. Þannig
mun ýmsa reka minni til þess, að fyrir ná:
lægt tuttugu árum var sagt frá því í merku,
íslenzku tímariti, að frægasta stórblað
heimsins hefði talað um það sem varhuga-