Nýjar kvöldvökur - 01.01.1944, Qupperneq 36

Nýjar kvöldvökur - 01.01.1944, Qupperneq 36
22 HUGLEIÐINGAR UM BÆKUR N. Kv. þess eins að fá yfirborðsþekkingu á efni þeirra, heldur var það sanni nær, að menn lærðu það, er þeir lásu. Þessi kapplestur hafði að vísu sína ókosti, því að margt var það misjafnt að gæðum, sem á boðstólum var, en bókahungrið spurði ekki að því. Og einn kostur fylgdi þessu, menn vöndust á að lesa vel, þeir urðu gagnkunnugir efni bókanna, og þeir ræddu efnið sín á milli, dæmdu um söguhetjur og leituðust við að skapa sér sjálfstæða skoðun á efni bókarinnar. Að vísu hætti sumum til að trúa um of á það, sem stóð á prenti. En allt um það dylst mér ekki, að í þann tíma var bókakostur þjóðarinnar henni rnikil- væg menntalind og þroskaauki. Nú síðustu áratugina hefir mikil breyt- ing orðið á þessum viðhorfum. Bækur eru nú almenningseign, og vandkvæðin engin á afla þeirra. Um leið hafa þær hrapað úr þeim virðingarsessi, sem þær áður skipuðu í hugskoti alþjóðar. Og jafnframt skýtur upp Jreirn skoðunum, að bókin sem bók sé eiginlega lítils virði. Skal þetta rætt nokkru gjörr. Fyrir nokkrum árum létu tveir af mest lesnu rithöfundum landsins til sín heyra um bækur, og viðhorf sitt til þeirra. Það voru þeir Davíð Stefánsson og Halldór Kiljan Laxness. Ég geri ráð fyrir, að fáir hafi veitt þessum ummælum verulega at- hygli, af því að þau voru ekki birt í sérstök- um bókmenntahugleiðingum. En þau eru engu að síður athyglisverð, því að þau end- urspegla viðhorf tveggja lífsstefna eða, ef menn vilja heldur tveggja kynslóða. í bók sinni, Dagleið á fjöllum, kemst H. K. L. svo að orði í greininni um hús, þar sem hann ber saman ,,slæm hús“ og „slæm- ar bækur": ,,Og þegar maður er búinn að lesa þetta, ef maður nennir þá að lesa það, lætur maður bókina í eldinn eða gefur hana á Alþýðubókasafnið, eða það geri ég að minnsta kosti við bækur, þegar ég er búinn að lesa þær.“ Enda þótt höfundurinn í upphafi máls- greinarinnar sé að tala um „slæmar bæk- ur“, þá virðist mér samt undiraldan í um- mælum þessum vera dýpri lítilsvirðing á bókunum og lesendum þeirra, en vænta mætti af hinum óbókhneigðasta manni, hvað þá af mikilvirkum rithöfundi. Og ekki tekur betra við um afstöðu hins hátt- virta höl undar um Alþýðubókasafnið og les- endur bóka, því að liann telurnokkurn veg- inn sama, hvort bókin er í eldinn látin eða gefin bókasafninu, bókin, sem hann varla nennir að lesa og vill ekki eiga, er fullgóð handa þeim, sem safnið nota. Ég býst að vísu við, að þessi orð hafi hrokkið úr penna hins háttvirta höfundar í ógáti. Því að ef þetta væri óbifanleg sannfæring hans, þá mundi hann varla helga sig því starfi að skrifa bækur. En athugum nú ummæii Davíðs Stefáns- sonar í „Sálmi bókasafnarans“ í kvæðasafn- inu Að norðan: „Eg veit ekki neitt, sem ég vildi heldur en veita þeim aðbúð góða, svo grandi þeim hvorki glóandi eldur né guðleysi heimskra þjóða. Eg sá ekki neitt á sjó né landi, er seiðir meira og Ijómar en hugsjónir þeirra, heilagur andi og himneskir leyndardómar". Ég held að erfitt reynist að finna meirí andstæður en liggja í ummælum þessara tveggja skálda, lítilsvirðinguna í orðum Kiljans og lotninguna í kvæði Davíðs. En þarna mætast ekki aðeins tveir menn með ólíkar skoðanir og hugðarefni, þótt báðir helgi sig bóklegri iðju. Heldur koma þar fram, eins og fyrr segir, tvær lífsstefnur, eða viðhorf tveggja kynslóða. í kvæði Davíðs er lýst tilfiriningum og viðhorfi til bókanna hjá þeirri kynslóð, sem fáa átti úrkosti um bókaval og fyrr er getið, og þó enn færra af öllumþeimvélrænuhlut- um, sem einkenna hið daglega líf nútímans.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72

x

Nýjar kvöldvökur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Nýjar kvöldvökur
https://timarit.is/publication/511

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.