Sjómannadagsblaðið - 03.06.1962, Blaðsíða 62

JOHANN GUNNAR ÓLAFSSON:
Skáld sjómanna
og sœfara
• •
— Orn Arnarson
<^g*-
•• .•■■•.'.. ■ ■ Tfe'r-': -á •••'■••''•
Magnús Stefánsson.
I.
Eg hygg að menn séu yfirleitt
sammála um það, að skáldin og verk
þeirra mótist af þeirri lífsreynslu,
sem þau hafa öðlast. Ekkert skáld-
verk eða ljóð verður til af engu.
Erfðir, líf og uppeldi setur sín merki
á hvern og einn, mótar skapferli
hans og hugsunarhátt. Menn mótast
einnig af því umhverfi, sem þeir hafa
lifað í, á æskuárunum.
Pearl Buck, hin fræga skáldkona,
segir í ævisögu sinni, að ekkert skáld
ætti að semja sögur fyrri en það
hefur safnað ríkulegri lífsreynslu
og ekki að láta prenta neitt fyrri en
það hefur náð þrítugs aldri. Æsk-
an sé innantóm, eins og eðlilegt sé.
Menn verði að hafa lifað lífinu án
nokkurra bakþanka og í fullum mæli
og ekki án annars tilgangs en að
lifa, áður en lífið geti orðið efni-
viður fyrir skáld. Þetta er eflaust
hárrétt.
Hin erfiðu kjör foreldra Magnúsar
Stefánssonar settu sitt mark á hann
fyrir lífið. Hann nefndi sig á gamals
aldri hreppsómagahnokka í kvæðinu
um móður sína, og það sýnir, að hon-
um hefur sviðið svo að það gleymd-
ist aldrei, að faðir hans varð að
þiggja af sveit til þess að geta fram-
fleytt fjölskyldunni. Af þeim erfið-
leikaárum hafði Magnús að vísu að-
eins sagnir. En það er ljóst, að hon-
um fannst hann vera einskonar horn-
reka á Þorvaldsstöðum, enda kann-
ske litið á hann sem gustukabarn á
heimilinu, þó að hann væri þar í
skjóli móður sinnar, og upp úr því
óx umkomuleysis-tilfinning hans. Þó
að Þorvaldsstaðaheimilið væri efna-
heimili eða öllu heldur bjargálna-
heimili, hefur Magnús ekki notið
þess, nema í viðurgjörningi. Það
kemur greinilega fram í kvæðinu
um móður hans, að honum hefur
fundizt hann vera þar utanveltu og
ómjúklega við honum stuggað.
(Rumdi ellin rám). Það fór ekki vel
á með Magnúsi og Þórarni ,,stjúpa“
hans og hefur afbrýðissemi barnsins
eflaust átt sinn þátt í því. Ingveldur
og Þórarinn bjuggu ætíð saman ógift
og það sambýli eða hneysklanleg
sambúð hefur markað aðstöðu henn-
ar á heimilinu, að minnsta kosti fyrst
í stað. En Magnús beygði ekki af, til
þess hafði hann ekki skaplyndi, þó
hægt færi, og fylltist uppreisnar-
anda.
Vegna þeirra lífskjara og aðstöðu
sem Magnús bjó við á æskuárunum
og raunar jafnan síðan, varð hann
skáld með þeim einkennum, sem
raun ber vitni. Ef hann hefði alizt
upp í foreldrahúsum við góð efni,
hefði hann orðið annarr maður.
Stefán Einarsson próf. segir í bók-
menntasögunni, að Magnús hafi orð-
ið skáld af því að hlusta á rímna-
kveðskapinn í baðstofunni á Þor-
valdsstöðum. Það hefur að sjálfsögðu
ýtt undir það, að hann tók að glíma
við rímið. En enginn verður skáld
án hæfileika, þó æfing og þekking
komi tiL Magnúsi var í brjóst bor-
in mikil gáfa til skáldskapar og svo
rík dómgreind, að hann lét ekkert
frá sér fara fyrri en það var fág-
að í marga ára deiglu. Það er ekki
tóm hending að öll kvæði Magnúsar
eru góð og sum frábær.
Hann byrjaði ekki að yrkja fyrir
alvöru fyrri en á fertugs aldri, eftir
að hann hafði mikla lífsreynslu að
baki og aflað sér víðtækrar þekk-
ingar á bókmenntum Islendinga og
kynnt sér margt af því bezta í heims-
bókmenntunum. Æskukveðskapinn
lét hann hverfa fyrir róða. Þegar
hann kom fyrst til Vestmannaeyja
fékk hann um skeið inni uppi á
bæjum. Þegar hann flutti í bæinn
skildi hann dót sitt eftir og þar á
meðal nokkrar syrpur með æsku-
kveðskap sínum. Arin liðu og Magn-
ús vitjaði ekki dóts síns, þó að hon-
um væri gerð skilaboð að hirða það.
Þegar hann fluttist úr Eyjum bað
hann um það, að dót hans yrði
brennt.
Hér verður á eftir reynt að lýsa
umhverfi Magnúsar frá æskuárun-
um, sveitinni og fólkinu, eftir því
sem föng eru á fyrir mann, sem
aldrei hefur komið á Strönd og verð-
ur að sjá allt með annarra augum.
En ég vænti að um það er þessum
lestri lýkur muni sjást hversvegna
68 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ