Sjómannadagsblaðið - 01.06.1983, Qupperneq 12

— Höfðu sjómenn í siglingum ekki nóga
peninga handa milli?
— Jú menn höfðu nóga peninga. Um afla-
leysi þurfti aldrei að kvarta á þessum árum og
alltaf var selt fyrir hámarksverð, ef komið var
með óskemmdan fisk á markaðinn. Bretar settu
snemma hámarksverð á fiskinn, svo fiskverð
færi ekki upp úr öllu valdi og við vorum nálega
alltaf í hámarksverðinu, ef ekki hentu óhöpp.
Þess vegna lifðu margir ísl. sjómenn eins og
furstar meðan dvalist var í erlendum höfnum,
menn „týndust" svona nótt og nótt, en það varð
aldrei alvarlegra í þeim hópum sem ég var í.
Sjoppueigendurnir bresku voru ákaflega glaðir
þegar fslendinga bar að garði á þessum árum.
Þá voru viðskiptin blómleg. Þetta gilti hvort
sem landað var í Fleetwood á vesturströndinni
eða Hull eða Grimsby austanmegin.
Hættur stríðsins
— Var hættulegra að sigla á austurströnd-
ina?
— Já, það fylgdi meiri hætta siglingu inn í
Norðursjóinn. Þar var hætta á óvinaflugvélum
með snöggri skotárás. En Belgaum fékk aldrei
slíka heimsókn, sem betur fer.
— Hvernig varð ykkur við fréttirnar um
árásirnar á Fróða og Reykjaborgina svo dæmi
séu tekin?
— Þetta snerti okkur, eða minnsta kosti mig,
mjög djúpt og var náttúrlega svakalegt. Ég
missti bróður minn á Fróða og einnig mág
minn, svo að þetta skapaði að sjálfsögðu djúp
sár og kom illa við mann. Árásin á Fróða var
fyrsta áfallið, sem við fengum i striðinu. Fram
að því hafði allt gengið snurðulaust. Þess vegna
sló þetta þjóðina meira en margt sem seinna
gerðist. Þetta sýndi sjómönnum sem öðrum, í
hve mikilli hættu sjómenn voru, en flestir héldu
ótrauðir áfram á sömu braut.
Það var farið að gera alls kyns varúðarráð-
stafanir. Beindust þær einkum að því að bryn-
verja brýr skipanna, því augljóst var að þær
voru aðal skotmörkin og fyrsta atlaga, ef til
hennar kom, miðaði að því að eyðileggja
stjómpallinn og drepa þá, sem þar voru.
í lífshættu
á Kapitönu
— Voru veiðar og siglingar látlausar hjá þér
öll stríðsárin?
— Nei, ég fór t.d. á síld tvö sumur meðan á
stríðinu stóð. Ég var með ágætum aflamanni,
Barða Barðasyni á Gunnvöru frá Siglufirði
1941 og 1942 sem bæði voru góð síldarár. Barði
var toppaflamaður og við mokuðum upp síld-
inni.
Svo var það seinna árið sem ég kom af síld-
inni. að verkfall var á togaraflotanum. Ég var
eitthvað að þvælast hér í Reykjavík. Þá bauðst
mér pláss á skipi sem var í siglingum. Það hét
Kapitana og hafði Magnús Andrésson útgerð-
armaður keypt það frá Ameríku. Þetta var
lystisnekkja 280 tonna stálskip, geysilega
vandað.
Þegar ég var kominn um borð var farið til
Siglufjarðar og þar átti að kaupa fisk í skipið og
selja í Englandi. Ótíð hafði verið og ekkert
verið róið, og því engan fisk að fá. Við lágum
þarna að ég held hátt i mánaðartíma og biðum
eftir fiski. Loksins fékkst I dolluna og við lögð-
um af stað til Englands og sú för gekk slysa-
laust.
Á þessum tima var svo mikið af tundurdufl-
um á reki fyrir Austurlandi, að þegar við fórum
hjá Austfjörðum síðla dags, var ákveðið að
sigla inn undir Vattarnes og lágum við þar af
okkur náttmyrkrið. Það þótti ekki ráðlegt að
sigla að næturlagi. Þetta voru tundurdufl, sem
Bretar höfðu lagt milli íslands og Færeyja og út
af Austfjörðum. Þetta slitnaði allt upp meira og
minna og rak um allan sjó. Á þessum duflum
fórust íslenskir bátar og heilar áhafnir hurfu.
án þess að til þeirra spyrðist. Ég man einkum
eftir línubát frá Hrísey, sem fórst með allri
áhöfn út af Austfjörðum í góðu veðri. Fleiri
skip urðu þessum vítisvélum að bráð.
Ég fór síðan annan túr á Kapitönu. Þá átti að
taka fisk á Grundarfirði úr togurum, því að
einhver tregða var þá á siglingum þeirra. Við
lágum á Grundarfirði og vorum búnir að fá um
það bil hálffermi er NA-veður, ansi slæmt,
skall á. Þar rak Kapitönu á land með þeim
afleiðingum að stýrið brotnaði og leki kom að
skipinu. Eftir þetta var skipið dregið til
Reykjavíkur og þar tekið í slipp, fiskurinn lát-
inn í annað skip. Eftir viðgerð var farin önnur
ferð í Grundarfjörðinn eftir fiski og lagt í sölu-
ferð til Englands.
En Englandsför þessi var söguleg sjóferð.
Alls kyns atburðir gerðust. Það byrjaði með
því, þegar við vorum komnir 200 mílur á leið,
höfðum siglt suður með landi og tekið stefnu á
England og sigldum án ljósa eins og ævinlega
tíðkaðist, að við drundu fallbyssuskot. Við
heyrðum hvininn í kúlunum er þær þutu
framhjá. Enginn þeirra hæfði skipið, enda var
það víst ekki meiningin. Bræluveður var og
svartamyrkur og við sáum ekkert nema bloss-
ana frá fallbyssunum þegar skotið var. Þegar
við áttuðum okkur á hvað á seyði var var sigl-
ing stöðvuð. Herskipið skaut þá á loft svifblys-
um í fallhlífum, sem svifu hægt niður en af
þeim stafaði birta sem um dag væri. I ljós kom
að þama var bandarískt herskip á eftirlitsferð.
Þeir renndu síðan upp undir skipshlið hjá
okkur, spurðu um hvaða skip væri að ræða og
tilgang ferðar. Þegar spurningum þeirra hafði
verið svarað vorum við kvaddir með orðunum:
„Good luck".
Á svo einfaldan og ljúfan hátt lyktaði þessu
atviki, sem hófst með glæringum frá fallbyssum
og þyt fallbyssukúlna. En ég gleymi seint þeirri
spennu sem um borð ríkti, meðan við biðum
eftir því, að í ljós kæmi, hvað um væri að vera
12 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ