Sjómannadagsblaðið - 01.06.1983, Qupperneq 62

horfið frá því og skipinu hleypt til norðurs
í von um betra leiði síðar.
Skipstjórinn veikur
Skipstjórinn á skútunni hafði verið
veikur, þegar við lögðum af stað frá
Ástralíu, og hafði legið í koju sinni allan
tímann meðan við vorum að berjast við
storminn á Tasmanhafinu. Við sáum
hann aldrei koma á þilfar, fyrr en dag
nokkurn, þegar við höfðum aftur sett á
suðlægari stefnu, þá staddir um 100 sjó-
mílur norður af Nýja-Sjálandi og vetrar-
sólin braust um stund út úr skýjaþykkn-
inu og vermdi skip og haf.
Ég var þá á stýristörn um kaffileytið
klukkan um þrjú um eftirmiðdaginn.
Þá kom hann allt í einu á þilfar og sat
nokkra stund í skjóli við kortaklefann og
andaði að sér fersku lofti.
Ég hygg að hann hafi setið þarna í á að
giska klukkustund, hann var maður á
góðum aldri, en veiklulegur.
Síðar, þegar skipið var statt um 200
sjómílur norðaustur af Auckland á Nýja
Sjálandi, vildi yfirstýrimaðurinn sigla til
lands, til þess að koma skipstjóranum
undir læknishendi, en skipstjórinn aftók
það með öllu. Hann benti á, að þótt hann
lægi sjúkur í klefa sínum, væri hann enn
skipstjóri á skipinu og færi með æðsta
vald, og þeir ættu að halda áfram ferðinni
til áfangastaðar, rétt eins og ekkert hefði í
skorist.
Éám dögum síðar, þegar skipið var statt
mörg hundruð sjómílurfrá landi, hrakaði
honum enn: Hann varð máttlaus öðru
megin í líkamanum, á vinstri hliðinni og
hann missti málið.
Við hásetarnir, eða stafnbúarnir, kom-
um aldrei í vistarverur yfirmanna, eða
skipstjórans og samræður voru ekki
miklar. Samt fylgdumst við með heilsu-
fari skipstjórans, en við fengunt fréttir
okkar frá káetudrengnum. Þótt við vær-
um af ýmsum þjóðernum og af misjöfnu
sauðshúsi, þá létum við okkur varða örlög
skipstjórans, sem var æðsti maður skips-
ins og meðan skipið barði suðaustur á
bóginn gegnum storma og stórsjói hvíldi
skuggi dauðans yfir skipi og mönnum.
Þetta var um hávetur (suðurhvel jarðar)
og það byrjaði brátt að kólna í veðri, eftir
því sem sunnar dró.
Dag nokkurn í stormi og illviðri, lést
skipstjórinn, eða nánar tiltekið kl. 12.45
þann 30. júlí árið 1924.
Skipstjórinn, sem hét Júlíus Gustaffson
var aðeins 34 ára að aldri, þegar hann dó.
Sólarhring síðar var líkinu varpað út-
byrðist eftir stutta athöfn og ég skráði
staðinn 44° 42.5 suður breiddar og 122°
16.5 vestlægrar lengdar. Sjálfsagt hefur
það verið einmanaleg gröf, hugsaði ég
stundum síðar.
Við stjórninni tók nú fyrsti stýrimaður
skipsins, Carl Holmquist, sem var aðeins
26 ára. í raun og veru hafði hann þó
stjórnað skipinu allan tímann og hann
naut virðingar allra í skipinu, án tillits til
aldurs, eða þjóðernis manna.
Ég vissi líka að hann tók starf sitt al-
varlega og honum var fullkunnugt urn þá
miklu ábyrgð, sem atvikin höfðu lagt
honum á herðar, að koma þessu stóra
seglskipi til hafnar, gegnum storma og
stórsjó, með lélega skipshöfn sér til að-
stoðar.
Á hitt var einnig að líta, að hann hafði
vikunt saman orðið að stunda dauðvona
sjúkling, svo til meðalalaus og aðeins með
Lækningabók skipstjórans við hlið sér, en
það var smárit, á stærð við litla sálmabók,
þar sem í voru ýms læknisráð fyrir sjó-
menn á hafi úti.
Það hlaut að hafa tekið á taugarnar.
Öll él birtir
upp um síðir
En öll él birtir upp unt síðir, stendur
einhvers staðar.
Því er ekki að leyna, að stöðug vosbúð
og kuldi, var farinn að segja til sín, þegar
loks var haldið norður á bóginn og það
byrjaði að hlýna í veðri. Við fórum fram-
hjá Juan Éernandez eynni, sent Robinson
Crusoe gjörði heimsfræga og þegar við
nálguðumst strendur Suður-Ameríku,
hellti sólin geislaflóði sínu yfir okkur og
við gátum þurrkað rúmföt okkar, dýnur
og klæði, og nú leið okkur betur, og brátt
gleymdum við hörmungum vetrarins.
Nokkrum dögum síðar, sáum við til
lands í Chile, þar sem Andesfjöllin risu úr
hálendinu. Vindinn lægði. Hann var suð-
lægur og von bráðar hreif Humbolt-
straumurinn skipið og bar það upp að
ströndinni.
Við vorurn að nálgast ákvörðunarstað-
inn, Tocopilla, en farminn átti að losa þar
í höfninni og gerðum við ráð fyrir að ná
þangað síðari hluta dags, en klukkan tvö
um eftirmiðdaginn datt á logn og nú rak
skipið fyrir hafstraumnum upp að
ströndinni.
Ég hygg að við hefðum verið komnir
það nærri höfninni, að lóðsarnir í landi
hefðu átt að sjá seglasíuna, að minnsta
kosti toppseglin, en enginn ljóðsbátur,
eða dráttarbátur lét sjá sig og nú rak
skipið framhjá höfninni, sem var mjög
bagalegt með tilliti til aðstæðna.
LUCKY LAWHILL var seglskip, og
þarna ríkir suðlægur vindur og suðlægur
straumur, og það að missa af höfninni gat
einfaldlega þýtt það, að skipið varð að
sigla aftur til hafs kannski 300 sjómílur og
brjótast þar suður á bóginn og gera síðan
aðra tilraun til þess að ná til hafnar. Það
gæti tekið heilan mánuð og í ljósaskipt-
unum lét skipstjórinn skjóta blysum til
þess að reyna að vekja athygli þeirra í
landi, en ekkert skeði og klukkustundum
saman rak skipið framhjá ljósum prýddri
borginni.
Ný hætta blasir við
í fyrstu hafði hugsun okkar beinst að
því, hvort okkur tækist að láta vita af
okkur í landi, eða hvort við yrðum
neyddirtil þessaðsiglaaftur til hafs til
að berja aftur á móti straumi og vindi, til
þess að geta gjört aðra tilraun til þess að
ná til Tocopilla.
Tíminn leið, og logn var á jörðu. Við
gátum ekki átt'von á að það vindaði fyrr
en í morgunsárið, er sólin kæmi upp á ný,
en þá var allt orðið of seint. Það var nógu
bölvað, en nú blasti skyndilega við ný og
ófyrirsjáanleg hætta. Skipið varað reka á
land við norðanverðan flóann. Við
heyrðum þegar brimhljóðið í fjarska,
voldugar drunur, en aðdýpi er þama
mikið.
Var nú gripið til þess ráðs að setja út
stokkakkeri, sem læst var við langan stál-
62 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ