Sjómannadagsblaðið - 01.06.1983, Síða 70

Gamli Gullfoss, kom til landsins 1915.
því að GULLFOSS (II.), var seldur til
Saudi-Arabíu árið 1973, eftir að hafa
haldið uppi millilandasiglingum með
farþega í liðlega tvo áratugi, einkum til
Skotlands og Danmerkur, eða Kaup-
mannahafnar. En þá voru liðin 114 ár
síðan fastar póstferðir og farþegaflutn-
ingar hófust með gufuskipum milli Is-
lands og annarra landa.
Þær byrjuðu með gufuskipinu Arctu-
rusi, er hóf íslandsferðir árið 1859, en
áður þurftu íslendingar að leita eftir fari
með vöruskútum, þótt ein opinber póst-
ferð væri til landsins á ári, með farþega og
póst með seglskipi.
Þar eð sjóferðaminningar íslendinga
snúast yfirleitt um vond veður og örðug-
leika, hefur tiltölulega lítið verið ritað um
sjóferðir í gamla stílnum, eða hinar tíð-
indalausu ferðir yfir hafið. Þó vöktu sigl-
ingar manna yfirleitt töluverða athygli.
Hundruð manna voru við brottför skipa
til að gráta af söknuði, og við skipakomur
var oftast mikill mannfjöldi á bryggjunní
þegar skipið kom, það er að segja, eftir að
bryggjur komu í hafnir. Og sagt var frá
því í blöðunum, hverjir sigldu og hverjir
voru að koma til landsins. Menn voru
nafngreindir, því það þótti nokkur for-
frömun, að hafa dvalið erlendis, eða vera
sigldur, eins og það hét þá á íslensku. Og
fróðlegt er að kanna atbúnað farþega og
annan hag frá þessum löngu liðnu árum,
og hér verður eitt og annað rifjað upp.
Með póstskipi fyrir heilli öld
„Skipin sem fluttu póst og farþega
1872, voru útbúin við hæfi ríkra manna;
það voru skip fyrir stórkaupmenn með
fjölbreyttu matarhæfi og flauelssófum til
að sitja á. Diana hafði verið herskip en var
nú póstskip, sem fór milli íslands, Hafnar
og Skotlands," segir Indriði Einarsson,
rithöfundur (1851—1939), en hann hafði
lokið stúdentsprófi í Reykjavíkurskóla þá
um vorið og var á leið til náms í stjórn-
fræðum við háskólann í Kaupmanna-
höfn. Og hann heldur áfram frásögn sinni
á þessa leið, en fróðlegt er að bera hana
saman við ferðamáta nútíðarinnar. Mun-
urinn er nefnilega ekki svo mikill, ef
hraðinn er undanskilinn:
„(Díana) notaði seglin sem voru á
skipinu til að stöðva skipið, svo það veltist
minna“ og manni koma í hug tölvuuggar
nýrra farþegaskipa eins og EDDU, sem
draga úr veltingi. ,„ .. og á undanhaldi
voru spöruð kol með seglunum. Jeg hef
aldrei kent sjóveiki, þó jeg hafi farið landa
á milli, og var því jafnan mikið á þilfari.
Milli íslands og Færeyja sáum við tvo eða
fleiri hvali koma upp í sólskininu og liggja
með bakið ofansjávar, steypa sjer síðan og
koma upp aftur á öðrum stað. Við komum
til Færeyja, fórum í land í Þórshöfn. Þar
var þá amtmaður Hannes Finsen, faðir
Níels læknis Finsens. Amtmaðurinn tók á
móti okkur með mesta velvilja og gest-
risni. Sýndi okkur amtmannssetrið og
garðinn í kringum það. Okkur var sýnt
Færeyjavirkið, sem ekki mun hafa verið
mikil vemd að, en í virkinu voru þá
12—20 sjóhermenn. Þórshöfn í Færeyjum
þótti okkur Reykvíkingum ekki mikill
bær, götur voru skakkar og ósléttar og
húsin með stráþaki. Við vorum sunnudag
í Þórshöfn og vorum þar við messu og
vorum uppi við orgelið hjá rektor Lútken,
sem var aðalkennari við gagnvísindaskól-
ann í Þórshöfn, sem bjó skólakennara
Færeyinga undir framtíðarstarf sitt. ..“
Indriði Einarsson, lýsir síðan Færeyjum
nokkuð, en þaðan hélt Diana til Granton í
Skotlandi.
Edinborg skoðuð
Og hann heldur áfram sögunni:
„Við fengum okkur drosju og ókum
langan veg upp í Hanoverstreet í Edin-
borg. I þessari drosju ætluðum við, að jeg
held, að taka Edinborg með áhlaupi. Frú
Guðrún Hjaltalín sendi eftir manninum
sínum upp í bókasafnið og hann kom að
vörmu spori. Hann fór með okkur um
Princessstreet, upp í kastalann og sýndi
okkur hann. Þar sáum við veldissprota
skozka ríkisins og kórónuna, sem fallin
var af Maríu drottningu Stuart hinni
fögru, áður en hún var hálshöggvin. Þar
sáum við Háskotana — herdeildina frægu
frá Spáni — og búningurinn, sem svipar
svo til búningsins á rómversku hermönn-
unum, vakti sjerstaklega mína eftirtekt.
Háskota-herfylkin eru 4, og eru það sem
kallað er tvö tvífylki, eða regiment.
Hernaðarmúsikin þeirra er belgpípan, og
við heyrðum hana á þessari kynnisför um
Edinborg. Við sáum Holyrood höllina,
þar sem María Stuart hafði búið, og allt
var það Walter Scott ljóslifandi. I ridd-
arasalnum á Holyrood eru myndir af öll-
um Skotakonungum; mjer var mest um-
hugað að sjá myndina af Macbeth,
Shakespeare’s ódauðlega Macbeth;
Hjaltalín áleit hann sögusögn. En Mac-
Póstgufuskipið Arcurus. Nú fengu fslendingar 6 ferðir á ári í stað þriggja. Það sigldi þar
til Sameinaða tók við 1866.
68 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ