Sjómannadagsblaðið - 01.06.1994, Qupperneq 63

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
61
„Nú eru það atvinnumálin
sem allt snýst um“
- segir Jónas Ragnarsson formaður Stýrimannafélags íslands sem
stofnað var um borð í gamla Gullfossi fyrir 75 árum
Stýrimannafélag íslands, sem
er félag stýrimanna á farskip-
um, varð 75 ára þann 19.
febrúar sl. og var afmælisins minnst
með hátíðarfundi í samkomusal
Sjómannskólans þar sem félaginu
bárust ótal góðar gjafir og ýmsir
ágætir félagar og velunnarar voru
heiðraðir. I tilefni af þessum tíma-
mótum áttum við eftirfarandi spjall
við formann félagsins, Jónas Ragn-
arsson. Jónas varð formaður Stýri-
mannafélagsins árið 1992, þegar
hann tók við af Erni Daníelssyni og
spyrjum við fyrst hvort hér sé ekki
um tímafrekt starf að ræða.
„Þetta er satt að segja mikil og tíma-
frek vinna,“ svarar Jónas „og ég ætla
að flestir sem formannsstarfið taka að
sér séu búnir að fá nóg eftir tvö til
fjögur ár. En á móti kemur að þetta er
gefandi starf og stétt stýrimanna er að
berjast fyrir Iífshagsmunamálum sín-
um um þessar mundir. Það er til marks
um ástandið að fullgildir félagar okk-
ar eru nú 107, sem er því miður veru-
leg fækkun, þótt fjöldinn sé talsvert
meiri ef aukafélagar eru taldir með.
En fækkunin endurspeglar hve krepp-
ir að stétt okkar nú um það bil sem
félagið fagnar 75 ára afmæli sínu.“
Hvernig bar stofnun
Stýrimannafélags Islands að?
„Svo vill til að stofnun félagsins var
með nokkuð sérstæðum hætti. Það var
ekki stofnað í einhverjum hentugum
fundarsal eins og oftast mun venjan,
heldur komu stofnendurnir, sem voru
tíu talsins, saman um borð í gamla
Gullfossi til þess að mynda félagsskap
sinn. Fyrsti formaðurinn var Jón Er-
lendsson. A þeim tíma var algengt að
stýrimenn á íslenskum farskipum
væru búsettir erlendis og þá einkum í
Kaupmannahöfn, og í bókum félags-
ins er þess meira að segja að getið að
eitt sinn hafi félagsfundur í Stýri-
mannafélaginu verið haldinn í Kaup-
mannahöfn, en óvenju mörg íslensk
skip voru þar þá stödd.
En þótt þetta hafi að vísu breyst og
stýrimannastéttin orðin heimilsföst á
íslandi - einn býr að vísu í París(!) -
þá er annað sem ekki hefur breyst í
tímans rás. Þegar ég fyrir skömmu var
að fletta gömlum blaðaúrklippum sem
við fundum niðri í kjallara hér í Borg-
artúninu rakst ég á frásagnir af verk-
falli stýrimanna einhvern tíma á
fjórða áratugnum, en stýrimenn hafa
víst stundum þótt erfiðir í launadeil-
um. Þá sá ég að greinin hefði alveg
eins getað verið skrifuð núna. Fyrir-
sögnin var: „Brúarfoss missir af stór-
um farmi vegna verkfalls stýri-
manna.“ Mikið hljómar þetta nú
kunnuglega. Þá eins og núna hafa
samningaviðræður að allt of miklu
leyti farið fram í fjölmiðlum.“
Eigi að síður
eru önnur málefni á oddinum
núna en þá var?
„Það er alveg rétt, áherslurnar í kjara-
baráttunni hafa breyst. Nú eru það at-
vinnumálin sem allt snýst um. í síð-
ustu samningum var meginástæða
þess að við skrifuðum undir samninga
sú að við fengum loforð frá ríkis-
stjórninni þess efnis að eitthvað yrði
farið ofan í atvinnumál okkar. En síð-
an hefur ekki annað gerst en það að
stöðum stýrimanna hefur enn fækkað.
Það var ekJci það sem okkur var heitið
og á grundvelli viðkomandi bókunar í
samningunum kunnum við að segja
þeim upp í vor.“
Nú kreppir að hjá
skipafélögunum, sem sjálfsagt
torveldar samningsgerð?
„Víst eru skipaútgerðirnar í fjárhags-
vanda, en ég tel að mikill hluti vand-
ans stafi af því að þær hafa verið að
undirbjóða hver aðra og farið öllu
neðar en skynsamlegt var.
Svo er það útflöggunarstefnan. Ég
dreg ekki dul á að ég get skilið skipa-
félög eins og til dæmis Eimskip sem
kannske kaupa skip fyrir 100 milljónir
og er svo gert að greiða 10 til 15 millj-
ónir í skráningar- og stimpilgjöld sé
ætlunin að skrá skipið á Islandi.
Hvern þarf að undra þótt menn kjósi
heldur annan fána - þótt okkar ís-
lenski fáni sé fallegur. Ég aflaði mér
upplýsinga um þau gjöld sem Eimskip
hefði þurft að greiða þegar Bakkafoss
kom á sínum tíma og varð þess
áskynja að þau hefðu numið 12 millj-
ónum. En með því að skrá skipið und-
ir fána Antigua urðu gjöldin með lög-
fræðikostnaði og öðru innan við millj-
ón. Ég verð að játa að mér þætti sá
stjórnandi lélegur sem ekki gæfi gaum
að slíku.
En þetta hefur haft alvarlegar afleið-
ingar fyrir farmannastétt okkar og eitt
hið alvarlegasta er að við höfum nú
misst frá okkur alla þessa svokölluðu
stórflutninga, svo sem á fiskimjöli og
lýsi. Þessa flutninga annast nú skip
sem við erum af og til að frétta af
strönduðum hér og þar við landið -
enda eru þau undirmönnuð, áhöfnin
kannske 5-6 menn. Ég nefni sem
dæmi það atvik þegar Sinetta fór niður
við Skrúðinn fyrir nokkrum árum og
öll áhöfnin fórst. Skipið reyndist
mannað mönnum sem áttu sér ekki
annað heimilisfang en póstkassa ein-
hvers staðar niðri á Gíbraltar. Það
tókst ekki einu sinni að hafa uppi á
fjölskyldum allra áhafnarmeðlima.
Ég vona að við munum geta eitt-