Sjómannadagsblaðið - 01.06.1997, Blaðsíða 40

40
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Við hliðina á mynd afHval 8 — síðasta hvalveiðiskipinu sem Kristján var með.
(Ljósm. Sjómdbl. AM)
undir kvöld — og hafði þá ekki
smakkað vott né þurrt. En þetta, stælti
menn og styrkti. Þá fékk maður sterka
fætur þegar farið var á fjöll eftir tófu
eða rjúpu.
Landnótaveiðarnar
Þegar frá leið fór ég að fara að
heiman á srld á sumrum, eða frá
sumrinu 1932. Það voru dásamlegir
tímar. En ekki má ég gleyma að segja
þér frá smásíldarveiðunum í Djúpinu
sem trðkast höfðu svo lengi sem elstu
menn mundu. Síldin veiddist á öllum
fjörðunum þama. Þetta var svonefnd
landnótaveiði og þeir áttu báðir nætur
Guðmundur heitinn Hjaltason í Súða-
vík og Ásgeir Ingimar. Einnig Jón
Jakobsson á Eyri. Þessar veiðar voru
mest stundaðar á vorin. Landnótin var
um hundrað faðmar og sfldina fundu
menn með því að róa út á lítilli skek-
tu og sökkva blýlóði á streng í sjóinn
og þegar strengurinn tók að titra mátti
búast við að síld væri undir. Sumir
voru svo glöggir við þetta að þeir gátu
sagt til um tunnufjöldann. Þegar lóðið
gaf vísbendingu um að síld væri und-
ir var gefið merki. Við veiðarnar voru
notaðir tveir bátar — vélbátur og bát-
urinn sem nótin var í. Hann var bund-
inn utan á síðuna á vélbátnum. Enda
með dreka var kastað í land frá nóta-
bátnum og síðan siglt þangað sem
sfldin var undir. Þar með var byrjað
að kasta og rann nótin út um rennu á
skut nótabátsins sem vélbáturinn sigl-
di með á síðunni í kringum torfuna.
Þá var haldið með hinn endann á nót-
inni eins nærri landi og menn komust
og byrjað að draga nótina saman. Það
var gert á þann hátt að um borð í nóta-
bátnum var handspil sem menn undu
nótina upp á eins og hægt var eða uns
brjóstið á nótinni var komið sem allra
næst landinu. Að þessu búnu kom til
sögunnar svokölluð standnót sem
lögð var innan í ytri nótina sem að því
búnu var dregin utan af standnótinni.
Þá „festu menn út“ eins og það var
kallað, það er að endi var bundinn í
homið á standnótinni og á þessum
enda voru drekar svo straumurinn
bæri endann ekki með sér. Nú var
komið að því að taka síldina og var þá
gripið til þriðju nótarinnar, sem var
svonefnd úrkastsnót, sem látin var
innan í standnótina. Ur úrkastsnótinni
var sfldin svo háfuð með handháfum
með löngu skafti upp í bát sem síðan
flutti hana á milli verstöðvanna þar
sem hún var seld sem beita. Líka kom
fyrir að bátar komu til okkar upp að
lásunum og tóku síld beint um borð.
Ekki síst voru það norskir línuveiðar-
ar, en fréttin um sfldveiði var fljót að
fljúga og þá varð uppi fótur og fit.
Stundum var veiðin um tvö hundruð
tunnur. Við sigldum með sfldina fyrst
til Súðavíkur, þá til Isafjarðar og loks
til Bolungarvíkur og vomm venjulega
tveir á. Oft urðu þetta margar ferðir
og þá var lítið um svefn. Sfldin var
seld í skeffutali, sem kallað var, en
það var lítill eikardallur sem tók eina
skeffu. Sjö skeffur fóru í hverja
tunnu. Mig minnir að skeffan hafi
verið seld á eina krónu og fimmtíu
aura.
Stórhvelisveiðar
„Ég flutti ekki úr Súðavík að fullu
fyrr en ég hafði gift mig, en ég gifti
mig árið 1960. Ég var þó byrjaður að
búa í Reykjavík árið 1959. En tíu
árum áður, eða 1949, var ég byrjaður
á hvalveiðibátunum hér syðra. Það
var önnur hvalvertíðin sem Islending-
ar stóðu að. Fyrstu vertíðina mína á
hvalabátunum voru allir yfirmennim-
ir norskir. Ég byrjaði á Hval 1 og þar
var skipstjórinn Kristján Engeli. Hann
var búinn að vera á hvalveiðum í 30
ár og mjög lengi í hafísnum við Suð-
urskautið. Hann sagðist vera búinn að
skjóta yfir fimm þúsund hvali. Norð-
mennirnir voru nokkuð stífir og borð-
uðu ekki í sama matsal og við íslend-
ingar, en við vorum í miklum minni-
hluta. Smám saman hurfu þó Norð-
mennirnir og íslendingar tóku við.
Mig minnir mig að við höfum fengið
áttatíu hvali þessa fyrstu vertíð mína.
Fyrstu tvær vertíðirnar, 1949 og 1950
var ég háseti. En á vertíðinni 1951 var
ég gerður að skyttu á Hval 4. Ég hætti
þó frekar snemma á þessari vertíð,
vegna þess að ég fór í Stýrimanna-
skólann um haustið og kláraði „fiski-
manninn“ 1952. Eftir að ég hafði lok-
ið Stýrimannaskólaprófinu varð ég
bæði stýrimaður og skytta á Hval 4 og
eftir að ég varð skipstjóri á sama skipi
árið 1957 var ég bæði skipstjóri og
skytta. Það var ég til ársins 1965 þeg-
ar ég hætti og fór í land. Þá hafði ég í
fjögur ár verið með Hval-8 sem kom
nýr til landsins 1962.
Hrafnreyðurin fallegasti
hvalurinn
Já, mér þótti vænt um hvalinn og
bar virðingu fyrir honum. Hrafnreyð-
urin fannst mér alltaf fallegasti hval-
urinn. Yfirleitt er hvalurinn gæf skep-