Sjómannadagsblaðið - 01.06.1997, Blaðsíða 77

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
77
—
jfe,
/
Húkkertan Rödefjord, systurskip Svansins. Bolur skipanna var úr eik og botn-
inn klœddur koparþynnum upp að sjólínu til þess að verjast sjávargróðri. Skip-
ið var „tvístejhungur”, með framstefnið bogið aftur efst á líkan hátt og verið
mun hafa á knörrum. Afturstefnið var hins vegar beint og breiðu stýrinufest á
það með mörgum lykkjum. Stýrissveifin var allt aðfimm metra löng, náðifram
á bilið milli afturmasturs og káetu. (Samkv. heimildum sem Pétur Sigurðsson
aflaði)
Þannig er ekki ljóst hvað varð um
Svaninn við eignasölu konungsversl-
unarinnar. Árið 1793 er íslandskaup-
maðurinn eða verslunarstjórinn Ole
Christensen Olsen nefndur útgerðar-
maður skipsins, en Olsen þessi var
eigandi Flateyjarverslunar árið 1809.
Árin 1812-1825 var Svanurinn eign
Holgeirs P. Clausen, en komst í eigu
Jakobs Holm, eins og aðrar verslunar-
eignir Clausens með brúðkaupi ekkju
hans og Holm. Holm, og síðar erfingj-
ar hans, áttu Svaninn allt til 1871 er
Hans. A. Clausen keypti skipið, en
hann hafði þá leigt það til vöruflutn-
inga fyrir verslun sína frá því um
1840. Þegar Clausenverslanir voru
seldar árið 1890 keypti fyrirtækið Sal-
omon Davidsen gömlu húkkertuna
Svaninn og var skipið í eigu þess fyr-
irtækis er það bar beinin á ströndinni
við Ólafsvrk 1893.“
Brennivínsflaska í verðlaun
fyrir að koma fyrstur auga á
skipið
„Þótt þessi frásögn kasti nýju ljósi
á margt í sögu skipsins er það þó ljóst
að Svanurinn gekk lengst af til Ólafs-
víkur á 19. öld. Svanurinn var iðulega
eina skipið sem flutti farþega milli
Vesturlands og Kaupmannahafnar.
Þótti skipið betur búið en flest Is-
landsför um sína daga. Oscar Clausen
kemst svo að orði um Svaninn:
„ Urþví að páskar voru komnir eða
nærrifór að draga sumarmálum fóru
Jöklarar að vonast eftir „Svaninum
en hann lagði alltaf af stað sama dag
frá Höfn. Það var 1. apríl, en hvort
ferðin tók skemmri eða lengri tíma
var allt háð því hversu byrjaði, því að
ekki var öðru en seglum að tjalda. —
Það var eðlilegt að miklar vonir væru
bundnar við komu þessa eina skips á
árinu, því að það var eini boðberinn
frá hinum stóra heimi. — Koma skips-
ins var mikilvægt atriði ílífifólksins...
Á vorin fóru menn fyrir sunnan Jökul
að hafa gœtur á því hvort ekki sæist til
„ Svansins “ og ef einhver kom auga á
hann, var óðara hraðað sér til Ólafs-
víkur með þá gleðifregn ogfékk sá er
með fregnina kom alltaf flösku af
brennivíni að launum. “
Ekki er vitað hvaða dag Svanurinn
kom á leguna í Ólafsvík vorið 1853.
Hugsanlega hefur Niessen skipstjóri
fengið góðan byr og siglt þessari 63
commerce-lesta (126 rúmlesta) húkk-
ertu yfir viðsjált Atlantshaf uns ís-
landsfjöll risu úr hafi og stefnan var
tekin vestur með landinu, fyrir Snæ-
fellsnes og inn á leguna í Ólafsvík.
Hafi svo verið var akkerum varpað í
Ólafsvík tveimur til þremur vikum
eftir að festar voru leystar í konungs-
ins Kaupmannahöfn. Það er þó alveg
eins líklegt að Niessen hafi hreppt
norðanveður er vörnuðu Svaninum
siglingar fyrir nesið og hann hafi af
þeim sökum orðið að leita vars
nokkra daga, jafnvel viku, út af
Svörtuloftum eða Bervík. Hann hefur
þá sætt lagi og skotið á land bréfum til
verslunarstjóra Clausen. Viljugur
sendimaður hefur flutt þau áfram til
Ólafsvíkur þar sem honum var vel
fagnað í krambúðinni og leystur út
með brennivíni og ef til vill einhverju
smáræði öðru.“
Fróðleg farmskrá
„Húkkertur á borð við Svaninn
voru burðarmiklar og rúmgóðar, en
seglabúnaður gerði það að verkum að
erfitt var að sigla beitivind. Ekki var
unnt að stagvenda þeim heldur varð
ávallt að kúvenda. Seglabúnaður
Svansins tók þó miklum framförum
þá rúmu öld sem skipið sigldi til Is-
lands, enda urðu miklar framfarir í
siglingatækni á þeim tíma.
En hvort Niessen gekk betur eða
ver að sigla Svaninum fyrir Snæfells-
nes vorið 1853 er fullvíst af ná-
kvæmri skrá Páls sýslumanns Mel-
steð að eftirtöldum vörum var skip-
að á land þegar lestarhlerarnir höfðu
verið opnaðir og „bringingarbátun-
um“ hrundið á flot í Ólafsvík:
Rúgur, 225 tunnur
bygg, 10 tunnur
bankabygg, 140 tunnur
rúgmjöl, 90 tunnur
hveiti, 2 tunnur
bygggrjón, 1 tunna