Sjómannadagsblaðið - 01.06.1997, Blaðsíða 43

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
43
„Sex tíma fastir í hafísnum í ofsaveðriu
Rætt við Stefán Jóhann Þorbjörnsson, hafnflrskan sægarp,
sem stundaði sjóinn í 46 ár
Fá munu þau byggðarlög sem lagt hafa íslenskri sjómannastétt fleiri
dugandi sjómenn til en Hafnarfjörður og er þá á engan hallað. Hafn-
fírsk æska hefur frá öndverðu verið alin upp svo að segja í flæðar-
málinu og því ekki að undra að sjómennskan hefur laðað að sér margt gott
mannsefni. Sjómannadagsblaðið leitar því talsvert í Fjörðinn að þessu
sinni og meðal eldri sjómanna sem dregið hafa nökkvann í naust er Stefán
Jóhann Þorbjörnsson skipstjóri. Við báðum hann að segja okkur frá ferli
sínum og sem vænta mátt kemur á daginn að hann hefur margt reynt og
víða rennt vörpu, netum eða línu í sjó. Að venju byrjum við viðtalið á því
að spyrja hann um ættir hans og uppruna.
Stefán Jóhann Þorbjörnsson: „ Vœri ég ungur maður í dag, leggði ég sjóinn fyr-
ir mig að nýju. “ (Ljósm. Sjómdbl. AM)
„Ég er fæddur þann 30. ágúst 1914
á Grund í Stöðvarfirði,“ segir Stefán
Jóhann. „Faðir minn hét Þorbjörn
Stefánsson, sonur Stefáns á Grund,
og var útvegsbóndi þar eystra, en
móðir mín hét Jórunn Jónsdóttir, ætt-
uð frá Stórabóli í Suðursveit. Við vor-
um sex systkinin, fimm bræður og ein
systir og er ég elstur okkar bræðr-
anna. Tveir, Pétur og Steinþór, létust
ungir úr umgangspestum, einn, Pálmi,
drukknaði 17 ára í Þorlák.shöfn. Pétur,
yngsti bróðir minn, gerðist hins vegar
verslunarmaður í Hafnarfirði.
A Stöðvarfirði voru á æskuárum
mínum tólf bæir, svo ekki var um
vanalegt þorp að ræða enn, og þar
bjuggu um 150 manns. Við stunduð-
um sjó að heiman á sumrum, en aldrei
á vetrum. Veiðskapurinn hófst þegar
þorskurinn fór að elta loðnuna suður
með landinu, oft í febrúar eða mars.
Við rerum oft á skektu og eignuðumst
svo færeyskan bát, þriggja manna far,
sem reyndist afburða vel. Þessi bátur
var með þeim hætti að einn sat aftast,
annar á þóttu í miðrúminu og loks
einn fremst. Þá var róið á trillum sem
menn ýmist áttu einir eða þá í félagi
við aðra.
Ég byrjaði fjórtán ára að róa með
pabba mínum og reri með honum sex
sumur. 18 ára gamall reri ég þó eina
vertíð í Grindavík með ívari Magnús-
syni í Görðum. Báturinn var gott og
nýtt skip, en hét því merkilega nafni
„Þurfalingur.“ Þetta var 8-10 tonna
skip, opinn en með vél.
Ég var enn aðeins 19 ára þegar ég
var sendur suður á ný og nú fór ég að
róa á Gunnari Hámundarsyni með
Halldóri Þorsteinssyni í Vörum í
Garði. Gunnars Hámundarsonarnafn-
ið er enn við lýði og er það nú sonur
Halldórs sem gerir bátinn út. Heldur
var kalsamt þarna um borð. Við urð-
um að fara í sjóstakknum niður í lúk-
arinn og upp í kojuna, því þilfarið
míglak í brælu. Gunnar Hámundarson
held ég að hafi verið 12-14 tonn en
var seinna stækkaður og var talsvert
skip á eftir, líklega 17-18 tonn.
Þá var ég eina vertíð á Ágústu frá
Vestmannaeyjum sem Eggert frá
Nautabúi átti. En þá var ég orðinn tví-
tugur og tekinn að harðna og þjálfast
og mátti kallast fullgildur sjómaður.“
Hrakningar á Halanum
Næstu árin var ég á vertíð á ýmsum
bátum og var um skeið kyndari á
Venusi. Sumir hafa spurt mig um
hvernig starf það hafi verið að vera
kyndari. Því er þá til að svara að það
var ekki svo slæmt. Því réð ekki síst
að við vorum með svonefnd „vöskuð
kol,“ þ.e.a.s. kol sem búið var að þvo
af fínasta rykið. Svo voru þetta góð
kol. Okkar hlutverk fólst í því að