Sjómannadagsblaðið - 01.06.1997, Blaðsíða 42

42
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
na. En hann er misjafnlega gæfur þeg-
ar verið er að jaga hann. Hvalur sem
ekki er búið að skjóta á eða styggja
neitt er yfirleitt spakur. Það er oft
hægt að keyra alveg að slíkum hvöl-
um. En hvalur sem búið er að kvekk-
ja getur verið erfiður. Þótt hann sé
jagaður í fleiri klukkutíma fæst
kannski aldrei færi á honum. Hvalir
eru alveg sérstaklega næmir á hljóð.
Þeir heyra skrúfuhljóðið frá bátunum
langar leiðir. Mér virtist það fara eftir
tegundum hve næmir hvalir voru á
hljóð, en kannski var það vitleysa í
mér. Mér virtist búrhvalurinn vera
næmari á hljóð heldur en hinir. Búr-
hvalinn þurfti að sækja langt út, oft
norður undir Dhornbanka. Þegar hann
kemur úr djúpkafi liggur hann hreyf-
ingarlaus með bakið upp úr sjónum
og blæs, og hann getur legið þannig
ileiri mínútur í senn. Ég varð oft var
við það að þegar við keyrðum að hval
sem lá svona í sjónum að þegar við
áttum eftir þó nokkuð langt að hon-
um, kannski hálfa mílu eða meira, þá
lagðist hann á hliðina og reisti
bægslið upp. Þannig lá hann dálitla
stund á hliðinni, eins og hann væri að
hlusta og stakk sér svo. Þeir hvalir
voru vanalega tapaðir. En langreyður-
in og steypireyðurin geta verið svo
spakar að þær komi alveg að bátnum.
Þetta fer mikið eftir ætinu. Þegar
hvalurinn er saddur er hann rólegri.
Sérstaklega er hrefnan spök. Einu
sinni fór ég að gá að hrefnu út á Djúp.
Það var alveg stillilogn og ég var á
smátrillu. Ég keyrði alltaf dálítinn
spotta í einu, en stöðvaði svo vélina
og fór að hlusta. Maður heyrir í þeim
svo langt að þegar þær blása. Síðan
heyrði ég hrefnublástur og keyrði í átt
að hljóðinu og sá þá tvær hrefnur. Þær
komu undireins að trillunni hjá mér.
Þær syntu undir bátinn og í hringi í
kringum hann. Önnur var alveg sér-
lega spök. Hún lagðist undir bátinn.
Ég var með stjaka í bátnum og tók nú
stjakann og fór að skrapa á henni
hrygginn. Hún var grafkyrr á meðan.
Kannski hefur henni þótt gott að láta
klóra sér..? Já, en mér leist nú ekki
nema sæmilega á þetta. Ég sat þarna á
þóttunni og hún kom alveg upp að
bátnum. Rak trýnið beint upp í loft og
ég rétti höndina út fyrir borðstokkinn
og tók um snoppuna á henni. Þá vatt
hún upp á sig og stakk sér fram með
bátnum.
Engin takmörk í fyrstu
Fyrstu vertíðina sem ég var á hval-
veiðum voru engin tímamörk né tak-
markanir á veiðinni. Oft kom það fyr-
ir að hvalbátarnir komu inn með fjóra
eða fimm hvali. En þá tók ferðin oft
of langan tíma og stundum var hval-
urinn orðinn stórskemmdur þegar
komið var með hann í land. En svo
var þessu breytt. Það voru sett tíma-
mörk á veiðarnar og við máttum að-
eins vera 30 tíma úti í senn og veið-
arnar voru takmarkaðar. Það mátti til
dæmis ekki skjóta undirmálshvali.
Langreyðurin varð að ná fimmtíu fet-
um og sandreyðurin og búrhvalurinn
þrjátíu og fimm fetum. Síðan hefur
þetta lánast ágætlega og fengist góð
vara.
Nei, það var ekki erfitt að sjá hvort
um undirmálshval var að ræða eða
ekki. Þegar menn fara að venjast
þessu sjá þeir nokkurn veginn stærð-
ina á hvalnum þegar hann er að kafa.
Verra getur verið með mjólkurkýrnar.
Séu þær einar að svamla og kálfurinn
ekki með þeim, glaptist inaður ein-
staka sinnum til þess að skjóta þær.
Slíkt var ákaflega óvinsælt hjá áhöfn-
inni. Engin greiðsla fékkst fyrir undir-
málshvali og mjólkurkýr, auk þess
sem ekki var mannúðlegt að skjóta
kýrnar.
Dvöl mín var löng hjá Hval hf. En
ég minnist hennar með ánægju og sér-
staklega er mér ríkt í huga hve góðu
fólki ég kynntist hjá fyrirtækinu og
hve allur rekstur var þar til fyrirmynd-
ar. Ég vil nota þetta tækifæri til þess
að þakka öllum samverkamönnum
mínurn viðkynninguna.”
Hér látum við þessu fróðlega
spjalli við Kristján Þorláksson lokið
og þökkurn honum frásögnina. Hann
býr nú að Alfaskeiði 72 í Hafnarfirði
ásamt konu sinni Ingibjörgu Sigur-
geirsdóttur. Eftir að hann hætti sem
hvalveiðiskipstjóri var hann í eitt ár
fyrir vestan á skaki og við hrefnuveið-
ar, en næstu ellefu árin þar á eftir ann-
aðist hann kyndingu í keltilhúsinu hjá
Hval, byrjaði þar 1967. Alls var Krist-
ján Þorláksson því búinn að vera 39 ár
hjá Hval þegar hann hætti árið 1989,
þá orðinn sjötugur — og hvalveiði-
bann komið til sögunnar.
Þau Ingibjörg giftust árið 1960,
sem áður segir. Ingibjörg á eina dótt-
ur, Súsönnu, sem gift er í Reykjavík.
Súsanna á eina dóttur sem á þrjú börn
og þótt Kristján hafi aldrei orðið faðir
né afi, þá hefur hann orðið langafi,
því barnabörn Ingibjargar eru mjög
hænd að honum og kalla hann því
langafa. Hver sem kynnist þessum
hægláta og alúðlega manni þarf held-
ur ekki að láta sig undra þótt ungvið-
ið hænist að honum.
AM
C^emÆlccm ál/um óm&rwvwm
a
AáttAcAc/e^L ýiecmui
OLÍUFÉLAGIÐ HF.