Sjómannadagsblaðið - 01.06.1997, Síða 79

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
79
/
Endalok „Olafsvíkur-Svansins44
*
— frásögn úr endurminningum Björgúlfs Olafssonar læknis
/
æviminningum sínum, „Æsku-
fjör og ferðagaman“ hefur
Björgúlfur Ólafsson iæknir
skráð merka frásögn af Ólafsvíkur-
Svaninum. Flest er það byggt á
heimildum sem í öllum meginatrið-
um koma heim og saman við það
sem skráð er hér að ofan. En Björg-
úlfur minnist einnig endaloka
Ólafsvíkur-Svansins persónulega
og er mikill fengur að þeirri frá-
sögn, því þar bætast við ýmsar ítar-
legri lýsingar á skipinu. Þá segir
hann á skemmtilegan hátt frá því
þegar verið var að afferma skipið
strax eftir komu þess og þar hefjum
við frásögnina.
„Og enn var hann kominn, blessað
tryggðatröllið, í hundraðasta og sext-
ánda sinn. Og um leið var ánægjuleg-
asti og tilbreytingaríkasti tími ársins
upp runninn. Hátíðin hófst á því að
Pjetursen kapteinn, sem faktorinn
kallaði Petersen, kom í land og hvarf
jafnharðan inn á kontór til faktorsins
og vissi enginn hvað þeim fór í milli.
En menn gengu ofan í fjöruna og
heilsuðu upp á skipverja þá sem komu
með Pjetursen. Sumir höfðu komið
með Svaninum áður og gamlir kunn-
ingjar heilsuðust. Ólsarar spurðu
komumenn um ferðina, hve lengi þeir
hefðu verið, hvemig veður þeir hefðu
fengið og önnur algeng sjóferðatíð-
indi, en enginn kunni að spyrja frétta
frá útlöndum. Menn létu sig það engu
skipta hvort nokkur hlutur hefði gerst
í útlandinu eða enginn, síðan Svanur-
inn var síðast á ferðinni. Kannski hef-
ur faktorinn þurft að forvitnast um
það hvort komið væri stríð eða hvern-
ig kónginum liði. En ekki fréttist ann-
að en að góður friður hefði verið, þar
sem Pjetursen hafði spurnir af.
Komumenn spurðu engra frétta héð-
an. Þeir hafa vitað það um Island að
þar í kringum Jökulinn væri fátt til
skemmtunar, engir kjallarar, engin
slagsmál, ekkert kvennafar, ekkert
líf.”
„Bringingarbátunum“
ýtt á flot
„Allt var undirbúið undir hinn ár-
lega stórviðburð. Bringingarbátamir,
Elliði og Sveinsstaðaskipið, höfðu
verið settir fram og ýtt á flot. Bryggja
var engin í Ólafsvík og útgrynni í
lendingunni svo bátamir flutu ekki
fyrr en nokkurn spöl frá landi. Utfiri
var mikið og löng leið frá fjöramáli
upp í vörugeymslurnar (þetta orð
skildi enginn fyrir aldamót; slíkir
staðir hétu pakkhús.) Bringingunni
var þannig hagað að bátunum var róið
út að skipinu og þeir bundnir við
skipshliðina. Með fyrsta bátnum fóru
þeir sem áttu að hjálpa til um borð og
komu í land með síðasta bátnum um
kvöldið. Þær vörur sem voru léttar og
meðfærilegar gengu frá hendi til
handar neðan úr lest og ofan í bát. En
allur þyngri varningur var undinn upp
í talíu, ýtt út fyrir borðstokkinn og
rennt ofan í bátinn. Ekkert „spil“ var á
Svaninum nema akkerisvindan
frammi í stafni. Allt annað varð að
draga upp með handafli. Það gerðu
tveir eða þrír menn saman og urðu að
hanga í talíunni bröltandi í lausu lofti
og neyta þunga síns við baggana og
var það erfið vinna, en um slíkt fékkst
enginn.“
Að vera „í skipi“ taldist
verðskulduð hvíld
„Þegar bátur var fullfermdur var
haldið í land. Nú er þess að gæta að
ekki var hægt að fást við bringingu
nema í logni eða mjög hægri sunnan
eða suðvestanátt og nokkum veginn
þurru veðri, því flestar vörurnar máttu
ekki vökna. Það var gömul venja við
þessar athafnir að í bringingabátunum
voru fyrirmenn úr flokki alþýðunnar
þar á plássinu, einkum formenn á
róðrarbátunum, og því næst einstöku
vel metnir borgarar sem höfðu lagt
niður stritvinnu og voru hættir sjó-
róðrum. Að vera „í skipi“ var skoðað
sem eins konar verðskulduð hvíld frá
formannsstörfum, en til þeirra þurfti
dugnað og árvekni auk ábyrgðar, svo
enginn hvíldi sig á þeim. Þessir menn,
sem þráfaldlega höfðu þurft á því að
halda að taka duglega í árina tóku sér
nú gott næði til að gutla sem letilegast
á milli skips og lands í logninu. Sá
róður hét bringingarróður; það var
makindalegasti róður sem menn vissu
af og var til hans jafnað þegar skussa-
lega þótti haldið á árinni....“
Farið á „skak“ meðan beðið
var eftir farminum
„Þegar búið var að skipa farminum
í land og lestarnar tæmdar var þar
með lokið fyrsta liðnum í áætlun
Svansins það sumarið. Hann var
sendur alla leið sunnan úr kóngsins
Kaupmannahöfn til þess að birgja
Ólafsvíkurkaupstað af nauðsynjavör-
um og til þeirra taldist kaffi, tóbak og
brennivín, sem venjulega entist fullt
eins lengi fram eftir vetrinum og mat-
vörurnar. Það mátti líka drýgja
brennivínið svo að það entist betur og
það heyrðist stundum að dauft væri
það orðið hjá þeim núna, það væri
ekkert meiri hressing í brennivínspel-
anum en að fá sér almennilega í nefíð.
Annað meginatriðið í áætlun
Svansins var að taka íslensku vörurn-
ar og koma þeim til Hafnar. En þær
vörur voru ekki tilbúnar fyrr en að
haustinu, en eftir þeim varð skipið að
bíða. En til þess að hafa eitthvað fyrir
stafni yfir sumarið og um leið að
vinna fyrir sér að einhverju leyti var