Eimreiðin - 01.04.1935, Blaðsíða 129

kltoUElÐijj
RITSJÁ
249
'atinuskólanna verður rituð. IJá er kaflinn um ritstörf mag. Hálfdanar
fróðlegui. og skemtilegur. Lýsir höf. þar, hvernig rit hans urðu til og gildi
l'virra. Eru þar merkustu ritin Bókmentasagan (Sciagraphia historiæ
Iilerariæ), sein kom út i Khöfn 1777 og er stórmerkt rit, sem hefur ævar-
‘llldi giidi sem cinkaheiniild uin ýms atriði i islenzkri bókmentasögu, og
' restaæfir i Hólabiskupsdæmi, sem aldrci hafa verið prentaðar. Af út-
gafurn hans eru merkastar Konungsskuggsjá, Sórey 17B8, Hallgrimskver,
^olum 1773, Höfuðgreinabók, Hólum 1772, o. fl. guðsorðabækur, sein hann
Vann ýmist einn að eða í félagi við Gísla biskup Magnússon. Skemtileg er
rásögnin af öllu því kveðskaparmoldviðri, sem spratt út af VarúSaroisu
•eistara Hálfdanar (bls. 80—86), þar sem hver ljóðasmiðurinn eftir annan
1‘óttist þurfa að taka til máls og yrkja með eða móti, svo að úr því spanst
eilmikill kveðskapur. Felst i þeirri frásögn ágæt aidarfarslýsing. Ljóða-
óeilur eins og þessi — oft út af smámunum og hégóma, að dómi nútíðar-
uanna — eru af einkennum andlegrar framleiðslu á landi hér á 17.
|k 18. öld og jafnvel lengur, og sýnir bæði smekk tímans, viðkvæmni fyrir
'iium aðfinslum og jafnframt, iivað jiröngt var í búi hja skaldunum um
| rkisefni, SVO að þeir gripu hvcrt tækifæri fegins hendi. Teygðu þcir svo
°Pann, að undrum sætir.
ifit biskupsins um meistara Hálfdan skipar sæti með þeim æfisögum,
jVn> 'itaðar hafa verið um 18. aldar menn á seinni árum, svo sem ritum
' <>ns Aðils um Odd lögmann og Skúla Magnússon og riti próf. Jóns Helga-
ar tim Jón frá Grunnavík. Eru öll ]iessi rit vitanlega hvert með sínu
son;
.n|ði °S snerta landssöguna misjafnlega mikið, eftir þvi hver áhrif hver
U'tfra nianna, sem um er ritað, hefur liaft á sinn samtíma. En öll eru rit
>l'ssi og rannsóknir í sambandi við þau nauðsynlegur undirbúningur undir
'mldarsögu landsins á þessum tíma. Því fleiri sögur sem vér eignumst af
c,hstökum merkismönnum þjóðar vorrar á fyrri tímum, því auðveldara
erður að rita sögu lands og þjóðar, þegar þar að kemur, að það nauð-
^Jujaverk verði unnið. Hver nýr steinn, sem bætist við í undirstöðuna,
•uikils virði og gefur vonir um að einhvern tima verði séð fyrir end-
a '’erkinu — að minsta kosti að svo miklu leyti, að hægt sé að
01,1:1 sögu landsins í nokkuru stærri stil en venjulegrar kenslubókar.
^úkinni eru tvö rithandarsýnishorn meistara Hálfdanar og myndir
'dilblaði tveggja frægustu rita hans, Bókmentasögunnar og útgáfu
'llls :lf Konungsskuggsjá. Öll útgerð bókarinnar er i bezta lagi.
GuSni Jánsson.
;>nn
vik °llDRAUX1AR- Ljóðmæli eftir Kjartan Ólafsson brunavörð. — Reykja-
j (Prentsmiðja Jóns Helgasonar).
-Joðabók þessi lætur ekki mikið yfir sér, en þar eru mörg falleg kvæði,
‘ JUs 0g einföld. Höf. yrkir „til sólarinnar" (fallegt ljóð), um gömlu
. llailnsekkjuna, um hafnarverkamanninn, um ljósastaurinn o. s. frw,
Qgaml kvataljóðum og ástakvæðum. Góð kvæði eru og t. d. „Langisandur“
•'finæliskvæðið til fóstru höf. Og öll bera kvæðin vitni um góðan og