Eimreiðin - 01.01.1961, Side 14

2
EIMREIÐIN
síður við að sjá þar en hans. Að því nafni leitaði ég en fann ekki.
Þetta nafn var Sæmundur Sigfússon.
Sæmundur Sigfússon, er kallaður liefur verið í sögu og sögnum
hinn fróði, var fyrsti Norðurlandabúi, er stundaði nám í Sor-
bonneskóla. Námsdvöl hans þar hefur að sjálfsögðu þótt tíðindum
sæta í samtíð hans, og hún orkaði svo mjög á ímyndunarafl þjóðar-
innar, að hún varð yrkisefni hennar í margar aldir eftir dauða
hans, og hann varð ein nafnkunnasta persóna íslenzkra þjóðsagna.
Vart hefur sá íslendingur verið til, allt frá dögum Sæmundar, er
ekki hefur heyrt hans getið. Sennilega hafa farið að myndazt þjóð-
sögur um Sæmund þegar í samtíð hans, og þær héldu áfram að
skapast, breytast og varðveitast allt fram á síðustu aldir.
Það hefur ekki aðeins verið skólavera Sæmundar í Frakklandi,
sem hefur orðið fræg í samtíð hans og hugarsmíðum þjóðarinnar
gegnum þær aldir, sem liðnar eru frá dauða hans, heldur hinir
miklu vitsmunir hans, samfara lærdómi, og ráðsnilli, er ollu því,
að samtíðamenn hans leituðu til hans, er þeim þótti mikils við þurfa.
Eftir dauða hans fara svo að myndast sagnir um, að hann hefði
skyggnzt dýpra og vitað meir um dulmögn tilverunnar, en allir
aðrir samtíðarmenn hans liér á landi. Og alþýðan íslenzkaði nafn
Sorbonneskóla og nefndi hann Svartaskóla. Og svo kom, að hún
taldi að fræði þau, er Sæmundur hafði numið þar, hefðu verið
„svörtukúnstir", og skólastjórinn, höfundur svörtukúnsta, fjandinn
sjálfur. En gáfur Sæmundar voru svo miklar, að hann drakk í sig
öll þau vísindi, er skólastjórinn hafði á valdi sínu, og varð Kölska
og árum hans snjallari í þekkingu og bragðvísi, og gat kvatt þá
sér til aðstoðar, ef honum þótti svo við þurfa. Hann gat haft þá
sem mikilvirkar vélar, er hann stjórnaði, án þess þó að nokkrir
menn biðu tjón við það, andlegt eða líkamlegt. í sagnaskáldskap
alþýðunnar er talið, að flestir menn aðrir, er höfðu hlotið slíkan
Iærdóm í dulvísindum sem Sæmundur, hefðu orðið að veðsetja
sál sína fjandanum að launum. En vitsmunir Sæmundar voru svo
miklir, að hann gat jafnan snúið á þann gamla í samningum og
varðveitt sál sína frá því að lenda í klóm hans.
Hún er skáldleg og skemmtileg, og felur í sér mikið mannvit,
þjóðsagan um það, hvernig Sæmundur slapp úr Svartaskóla. Og
þótt hún sé alkunn, þá vil ég samt rifja hana upp til skýringar því
efni, sem ég tala hér um: