Eimreiðin - 01.01.1961, Page 48

EIMREIÐIN
36
ríkisins (ríkjanna). Vafalaust hefur framkvæmd Gamla sáttmála af kon-
ungsvaldsins hálfu hvílt mest á hans herðum, utanstefnur héðan, úr-
skurðir í íslenzkum málum. Hann var talinn einhver lögfróðasti mað-
ur sinnar tíðar, og er það álit fræðimanna,1) að liann liafi verið drif-
fjöðrin í liinu rnikla löggjafarstarfi Magnúsar konungs Hákonarsonar,
lagabætis. Hann má því væntanlega telja aðalhiifund hinnar íslenzku
lögbókar Járnsíðu, og Jrarmeð að verulegu leyti Jónsbókar 1281, sem í
gildi er í ýmsum greinum enn Jjann dag í dag. í lagasafninu eru t. d.
54 lagaákvæði Jónsbókar, sem beint eru í gildi, auk fjölda annarra
ákvæða, sem rót eiga að rekja til lögbókarinnar, beint eða óbeint. Þá
hefur það sennilega verið herra Auðunn, sem úrslitaorðið hafði í Staða-
málum Árna biskups og leikntanna hérlendis.2) Hann virðist Jjannig
liafa verið einskonar íslandsmálaráðgjafi3) hinna norsku konunga,
Magnúsar og Eiríks, og Jjó einkunt eltir valdatöku hins síðarnefnda,
sem var ómyndugur fyrir æsku sakir fyrstu árin, og atkvæðalítill jafnan.
Er af þessu ljóst, að Auðunn hestakorn hefur mjög kornið við sögur
liér á landi, og trúlega meir en menn hafa hingað til gert sér grein
fyrir. Væri Jrað vel Jress vert, að íslenzkir sagnfræðingar könnuðu J>að
eitthvað nánar.
II.
Mér er ekki kunnugt um, að neitt hafi verið skrifað hér á landi um
Auðunn hestakorn, nema Björn Þorsteinsson sagnfræðingur getur
lians lauslega í „íslenzka skattlandið“. Er Jjó ekki ólíklegt, að ýmsum
Jrætti fróðlegt, að kynnast nokkuð nánar þessum umsvifamikla stór-
höfðingja sögunnar, og Jrá sérstaklega tildrögum að falli hans og örnur-
legum endalokum. í sannleika sagt eru Jjó einungis til um hann mjög
fáar ritaðar heimildir, umfram Jjað sem hinir íslenzku annálar hafa
að geyma, og opinberar samtíma heimildir um mál hans og dómfelling
virðast nær engar fyrir hendi. Er helzt svo að sjá, sem valdamenn Jreirra
tíma hafi af einhverjum ástæðunr ekki kært sig um, að ])æt lægju svo
mjög á lausu fyrir almenning eða eftirtímann, sbr. síðar. Hinsvegar
hafa norskir sagnfræðingar reynt að fylla hér í eyður sögunnar, til
dæmis og sérstaklega Gustav Storrn í Norsk hist. Tidskr. 1884. Vel má
Jró vera að nýrri sagnfræðingar norskir hafi eitthvað skrifað um Auð-
unn hestakorn, þótt mér sé ekki um Jjað kunnugt. Styðst ég Jjví í grein
Jjessari, auk annálanna, að öllu verulegu við Gustav Storm, hvað
snertir ytri ummerki sögunnar, þótt að öðru leyti skilji leiðir, sér-
1) Gustav Storin o. 0. Norsk hist. tidskr. 1884, Norsk biografisk Leksikon.
2) Sbr. Árna byskups saga (1948, bls. 320).
3) Einskonar Alljertí, enda sumt e. t. v. áþekkt um Jrá.