Eimreiðin - 01.01.1961, Page 56

44
EIMREIÐIN
VII.
Og er þá komið að því atriðinu, sem valdið hefur hvað mestum heila-
brotum í sambandi við Auðunn hestakorn, sem sé hvern hlut hann
hafi átt að þeim óhugnanlega atburði, sem minnzt hefur verið á liér
að frarnan, er Margrét (er sagði sig) dóttir Eiríks konungs og hinnar
skozku drottningar hans, var brennd á báli á Norðnesi við Björgyn
árið 1301, og hvort hann hafi (einnig) í sambandi við þá konu áunn-
ið sér heipt konungs og það síðan ráðið afdrifum hans og endalokum.
Um þetta þegja opinberar heimildir frá þeint tíma sem vendilegast, þótt
undarlegt sé. Vafalaust má telja, að eitthvert samband sé hér á milli,
enda bendir írásögn Lárentsíusarsögu eindregið til þess, eins og íyrr er
sagt; og sömuleiðis samtíma sagnir og þjóðvísur.
Áður en lengra er farið, skal sögð saga stúlkunnar, eins og hún skýrði
frá við komuna til Björgyn og í „réttarhöldunum“ þar, og eins og
almenningur þar í landi hefur þá og síðan (viljað) trúa henni. Við
skildum við stúlkuna þar sem hún átti að hafa „látizt" í liafi við
Orkneyjar 10 árum áður, þá 7 eða 8 ára. Ett sannleikurinn var allur
annar; hér voru Ijót svik í tafli, óþokkaháttur af verstu tegund. Stúlk-
an veiktist að visu, en dó eklti. Var „andlát“ hennar því tilbúningur
einn, enda var annað stúlkulík sett í kistuna, sem send var heim til
Noregs. Hins vegar á gæzlukona stúlkunnar, frú Ingibjörg Erlings-
dóttir,1) meira og minna í samráði við einhverja fyrirliða fararinnar,
að hafa látið skozkan höfðingja, sent erfðarétt taldi sig hafa til krún-
unnar þar í landi, múta sér til þess að ryðja keppinaut þessum úr vegi.
Hali stúlkan samkvæmt þessu verið flutt með leynd til Þýzkalands og
alin þar upp, í þeirri veru að hún myndi gleyma ætt sinni og uppruna,
og því ekki korna frekar við sögur. Á hún þó jaínan að hafa haft ein-
hverjar óljósar endurminningar úr föðurgarði, og e. t. v. líka lmgsan-
legt, að einhverjir hafi fylgzt með henni heima í Noregi, enda jafnan
uppi orðasveimur þar, að hún ntyndi vera enn á líli. Þegar svo stúlkan
hafði aldur og aðstöðu til brá hún á það ráð að fara heim til Björgyn,
og má vel vera, þótt ekki sé vitað með neinni vissu, að hún hafi verið
hvött til slíkrar ferðar af mönnum þar, klerkum eða höfðingjum.
Margréti virðist hafa verið vel tekið, þegar hún kom til Björgvn
(1300), en konungur og hirð hans voru þá ekki í bænum (voru í hern-
aði við Dani). Almúginn trúði sögu hennar þá þegar, og jafnan síðan.
Er það athyglisverð staðreynd, þar sem margir hljóta að hafa munað
eftir hinni ungu konungsdóttur, og ekki lengri tími um liðinn en
10 ár. Hins vegar snerist konungur og gæðingar hans öndverðir gegn
henni, er þeir komu á vettvang. Höfðu þeir engar sveiflur á og köstuðu
1) Kona Þóris Hákonarsonar „dómara“, sbr. síðar.