Eimreiðin - 01.01.1961, Síða 101

Alf>lthias Jóhannessen: SVO KVAÐ
I ÓMAS. Almenna bókafélagið.
Sextugsafmæli Tómasar skálds Guð-
^undssonar leiddi af sér tvo bók-
menntaviðburði, og báða góða. Annar
'ar heildarútgáfa Helgafells á prent-
U®Um ljóðum hans, með ítarlegri og
snjallri ritgerð um skáldið og verk þess,
eftir Kristján Karlsson. Hinn var bók-
'n Svo kvað Tómas, er Almenna bóka-
úfagið gaf út. Sú bók er þannig til-
. ■in. að Matthías Jóhannessen rit-
j'fúri átti viðtöl við Tómas, og leiðir
Þannig verkið, en að sjálfsögðu er
uPpistaða bókarinnar svör og liugleið-
'USar skáldsins. Raunar má þó segja,
‘ srundum séu það svör Tómasar, sem
Iffa af sér næstu spurningar, og taki
( nnig stjórnina um efni bókarinnar.
hfatthías Jóhannessen hefur sjálfur
f>etið sér orð sem ljóðskáld, og má því
®^a> að honum liafi verið það hugleik-
' að ræða við Tómas um skáldskap
ns og annarra, enda ber margt á
j’U,Tla milli þeirra. Bókin er að sumu
Vi hliðstæða við samtalsbók þeirra
^fatthíasar og Þorbergs Þórðarsonar,
kompanii við allifið, hvað uppbygg-
ln8una snertir. Hér er þó um fágaðra
erk að ræða, og spyrjandinn dregur
ITleira í hlé en í fyrri bókinni. Svör
^ úniasar Guðmundssonar eru tíðast
>ttin og hugleiðingar hans einkenn-
ast oft af tvíræðri kímni, en þó virðist
það einlægur vilji hans að koma til
dyranna eins og hann er klæddur og
dulbúa sig hvergi. Það þarf ekki lengi
að fletta bókinni til þess að koma nið-
ur á skemmtileg tilsvör og spaklegar
hugleiðingar. Skal aðeins gripið niður
á nokkrum stöðum þessu til staðfest-
ingar. A blaðsíðu 26 segir Tómas þetta
um bækur:
„Vondar bækur þurfa alls ekki að
vera til að fyrirlíta. Þær geta verið
fólkinu eins og tröppur á leiðinni upp
til æðri bókmennta. Köllun leirskáld-
anna er oftast vanmetin, hún hefur
einatt verið hin sama og mosans í ís-
lenzku hraununum. Samhengið í bók-
menntunum er ávöxtur af verkum
þeirra höfunda, sem gleymast."
Og um gildi menntunar segir hann
þetta á bls. 63:
„Finnst þér ekki, að það væri virðu-
legt verkefni fyrir gamla menningar-
þjóð — eins og við íslendingar erum,
hvað sem hver segir — að koma okkur
upp stétt úrvalsmanna, sem legðu ein-
ungis stund á jafnfánýtan hlut og
þann, að gerast menntaðir menn? Eng-
inn er svo rlkur, að hann hafi til lengd-
ar efni á því að miða allt við dagleg-
ar þarfir, og sú þjóð er illa farin, sem
á ekki margt ónauðsynlegt til að líta
upp til.“