Eimreiðin - 01.09.1963, Blaðsíða 18

202
EIMREIÐIN
skriftin ytir krossinum, er Pílatus lætur setja, er sennilega fremur
háð gegn æðstu prestunum en Jesú sjálfum, en háð og spott her-
mannanna er aftur á móti undirhyggjulaus grimmd böðlá, senr
ekki líta öðruvísi á Jesú en hvern annan afbrotamann, er þeir fara
með samkvæmt venju og hef'ð. Þó að framferði hermannanna verði
auðveldlega skilið á þennan hátt, er ekki búið að svara annarn
spurningu, hvers vegna háð þeirra konri franr með þessum ytri til-
burðum, senr lýst er. Þeirri spurningu virðist í fljótu bragði auð-
svarað, en þekkt trúarsöguleg fyrirbæri frá fornöldinni benta tU
þess, að slíkir atburðir sem Jressi eigi sér alveg sérstakan aðdrag'
anda og orsakir. Við það verður svarið ekki jafn ótvírætt. Því vil
ég nú fara hér nokkrum orðum um sérstaka tilgátu, sem fram hefui
komið meðal vísindamanna. Hún er í því fólgin, að skopstæliug
hermannanna á konungshyllingu sé Jráttur í eins konar hátíða-
höldum, ef svo má að orði komast, eða að minnsta kosti liður i
leikrænni athöfn, sem eigi rætur sínar í vissri tegund mannblota
langt aftur í öldurn. Aðalatriðin eru Jressi, að dauðadæmdur fang1
er um stund látinn leika konung, og síðan af lífi tekinn.
IV.
Til Jress að skýra, hvernig Jressi hugsun er fram komin, er natið-
synlegt að virða fyrir sér í stórum dráttum þann skilning á kon-
ungdæminu, sem áreiðanlega hefur ríkt víða um heim í grárri foi'11'
eskju. Samkvæmt þeim skilningi býr konungurinn yfir guðdómleS'
um áhrifum, ekki aðeins á mannlífið, heldur einnig á náttúrunu-
Þessa verður vart meðal annars í frásögn Snorra Sturlusonar ^
Dómalda konungi í Svíjrjóð. „Dómaldi tók arf eftir föður sinn.
Vísbur, og réð löndum. Á hans dögum gerðist í Svíþjóð sultur °8
seyra. Þá efldu Svíar stór blót að Uppsölum. Ið fyrsta haust blot'
uðu þeir yxnum, og batnaði ekki árferð að heldur; en annað haust
hófu Jreir mannblót, en árferð var söm eða verri. En ið Jrriðja
haust komu Svíar fjölmennir til Uppsala, Jrá er blót skyldu vera-
Þá áttu höfðingjar ráðagjörð sína, og kom Jrað ásamt með þelIia’
að hallærið myndi standa af Dómalda, konungi Jæúrra, og það me®’
að Jreir skyldi honum blóta til árs sér og veita honum atgöngu °o
drepa hann og rjóða stalla með blóði hans, og svo gjörðu þel1'^
— Hér er ekki lýst neinn sök á hendur Dómalda, heldur geuS1
út frá Jrví, að beint orsaka-samband sé milli hins guðdómlega mútt