Eimreiðin - 01.09.1963, Blaðsíða 22

20fi
EIMREIÐIN
árið 300, að því er talið er, í Durustorum, þar sem rómverskir
hermenn héldu til. Þeir höfðu þann sið, einu sinni á ári, að velja
með hlutkesti einn mann úr herdeildinni, skrýða hann konungs-
skrúða, leyfa honurn í 30 daga að svala öllum sínum fýsnum, og
fórna honum að lokum. í þetta skipti féll hluturinn á hermann
einn að nafni Dasius og var hann kristinnar trúar. Hann neitaði
að taka þátt í hinum heiðna leik, og kaus heldur að bíða dauðann
sem píslarvottur.
Af því, sem hér hefur verið sagt, virðist svo sem lengi hafi eimt
eftir af mannblótunum, sem í grárri forneskju stóðu í sambandi
við vorhátíðirnar. Og því hafa ýmsir fræðimenn sett fram þá til-
gátu, að konungshylling sú, sem Kristi var veitt af hermönnum
Pílatusar, hafi í rauninni verið þáttur í Saturnalía-hátíð setuliðs-
ins, og ef til vill einnig, að hér komi fram leifar frá gyðinglegn
púrimhátíð, að því er hermenn Heródesar snertir. Dauðadæmduí
fangi er settur á veldisstól, eða dómarastól, eins og Pétursguðspjall'
ið kemst að orði, — honum eru fengin tignarmerki, höfuðsveigm’>
skikkja og spi'oti, og lionurn er í skopi sýnd sú virðing, er konungi
ber. Það yrði of langt mál að rekja hér þær röksemdir, sem fram
liafa komið með og móti þessarri tilgátu. Nægir aðeins að drepa a,
að Saturnalía-hátíðin var ekki haldin að vori til, þegar hér var
kornið sögu að minnsta kosti.
En þó að vér höfnurn þessari róttæku tilgátu, er enginn vafi a
því, að svipur þessarar sorglegu athafnar ber allmikinn keim
því, sem fram fór á hinum fornu nýárshátíðum. Skýringin virðist
vera sú, að konungshylling af þessu tagi hafi orðið eins konat
leikræn aðferð til að sýna háð og fyrirlitningu, án þess að nokkm
hátíðahöld færu fram. Nefna má tvö dærni þessu til sönnunaf-
Fíló getur þess í Antiquitates, að þegar Agrippa I, sonarsonur Hero-
desar, kom til Alexandríu á leið sinni frá Róm til Gyðingalands
árið 38, hafi lýður borgarinnar fyllzt Gyðingahatri. Til svíviró-
ingar konunginum tóku menn vitfirring einn og settu hann upp
á háan pall, bundu papyrusræmu eins og djásn um höfuð honum>
sveipuðu brekáni um herðar honum eins og skikkju, og fengu hon-
um stilk af papyrusjurt til að liafa fyrir veldissprota. Síðan segn
Fíló, að strákalýðurinn hafi skipað sér um hann, látizt vera þjónal
hans, og borið fram fyrir hann ýmis mál til úrskurðar o. s. bv'
Líkir Fíló þessu við stælingu á leiksýningu. — Ásmundur Guð-
nnindsson hefur að mínum dómi rétt fyrir sér í því í ritskýringm11