Eimreiðin - 01.09.1963, Page 19

EIMREIÐIN
203
ar konungsins og ársældar landsins. Magnan konungsins hefur
dvínað, og því ekki um annað að ræða en að taka hann aí lífi. —
Frazer hefur í hinu rnikla riti sínu, „Gullna greinin", rakið ýrnis
dæmi þess, að meðal frumstæðra fornþjóða hafi það verið fastur
stður að stytta konungi aldur, þegar magnan hans tók að dvína,
d. fyrir elli sakir, og hjá sumum ættflokkum var honum aðeins
'tkveðið visst tímabil til að sitja að völdum. — Þá gat konungurinn
°S verið í lífshættu staddur af öðrum orsökum. Mjög víða verður
þess vart, að menn liafi trúað á guði.sem lifðu og dóu með náttúr-
Utmi. Yrði Jrað of langt máf að rekja hér, en til eru margar fornar
delgisagnir frá ýmsum löndum, sem sýna, hvernig menn töldu
hnignun náttúrunnar að hausti stafa af því, að hinn skapandi guð,
sem hélt henni við, hefði dáið, t. d. verið felldur í bardaga af ein-
hverri persónu, sem táknaði upplausnar og eyðingaröfl náttúrunn-
ar- Að vori til kom sami guðinn aftur til valda, upprisinn frá
dauðum. En fornþjóðirnar gerðu ekki skarpan greinarmun á mann-
h'finu
og
náttúrunni, og fornir helgisiðir benda
0 ___________, -0 __________0- til þess, að vor-
Gtíðir fornþjóðanna hafi í upphafi verið í Jrví fólgnar, að fram-
hvæma í eins konar leikrænum athöfnum þá helgisögn eða sagnir,
•Sem túlkuðu dauða og upprisu guðsins. Menn grétu með hinum
deyjandi guði og fögnuðu með honum, er hann reis upp. Þar sem
onungdæmið var í svo nánum tengslum við guðdómskraftinn, að
°nungurinn sjálfur varð fulltrúi guðsins í helgiþjónustunni, virðist
Pað að minnsta kosti sums staðar hafa þótt eðlilegast, að konungur-
Uln léti lífið í bókstaflegum skilningi, til þess síðan að nýr konungur
‘enii til valda með nýju vori. Þannig skyldi guðdómskrafturinn
c>idurnýjast frá ári til árs.
bað mun engan veginn vera skoðun þjóðsagnafræðinga eða
u narsögufræðinga, að sú aðferð hafi verið algeng meðal þeirra
jd_°ða, er sögur fara af, að fórna konunginum sjálfum, ef það hefur
þa nokkurn tíma verið algengt. Til var, samkvæmt hugsunarhætti
i°rnþjóðanna, ein leið til þess að bjarga konunginum frá Jiví að
J°ta slík örlög, en það var að setja mann í hans stað, gera annan
a konungi um stundarsakir. H. Frankfort getur þess í bók sinni,
’• Minungdómurinn og guðirnir“, að sjá megi af assyriskum forn-
nefum, að í Mesopotamíu hafi jiað tíðkazt að setja annan mann
stað konungs, ef véfréttin eða stjörnurnar spáðu þjóðhættu. Var
Mö gert til joess að draga úr þeirri hættu, sem konungurinn var í.
sh'ku bréfi er að minnsta kosti einu sinni getið um, að staðgengill