Eimreiðin - 01.05.1965, Blaðsíða 62

166
EIMREIÐIN
Við kennum ekki börnúm okkar að rita, svo að vit sé í vinnu-
brögðunum, nema að kenna þeim áður að tala. Og í því eini verða
skólarnir að takast á hendur vaxandi vanda.
Eitt skemmtilegasta íhugunarefni, sem ég veit, er sambúð lands
vors við fólkið og fólksins við landið, allt frá því er byggð hófst í
þessu landi. ()g þó er þetta engan veginn sársaukalaus saga, engin
óslitin sigursaga. Það er öðru nær. En það er sagan um það, hvernig
þjóðin verður til og mótast og hvernig hún gerir sér ættland og'
fósturjörð úr landnámsnýlendu.
Margvísleg hefur sú nauðsyn verið, sem rak forfeður vora brott
af ættmold og heimatúnum, og þrátt fyrir það, sem fornritin segja
um landgæði hér og margháttað gagn til lands og sjávar, þá skuluin
við ekki ganga þess dulin, að þungur uggur hefur gripið margan
rnann, er hann leit í lyrsta sinn hið hrikalega land, sem skyldi verða
heimkynni hans og ættar hans. Karlmennið Önund tréfót ber að á
Ströndum, og Eiríkur snara vísar honum til landa út frá Ófæru í
Veiðileysu, annað er ekki að hafa. Þá leit Önundur upp til fjalla
og mælti þessar hendingar: —
Hef ek lönd og f jöld frænda
flýit, en hitt er nýjast:
Kröpp eru kaup, ef hreppi ek
Kaldbak, en lætk akra.
Og þá er það, að Eiríkur snara svarar þessum orðum, sem í ölluffl
einfaldleik sínum túlka söknuð og trega landnenranna, einmana-
kennd þeirra og öryggisleysi: „Margur hefur svo mikils misst í Nor-
egi, að menn fá þess ekki bætur“.
En ísland hefur aldrei boðið börnum sínunr til neinnar værðar
og gerði það heldur ekki þá. Aðbúð þess að nrönnum hefur frá önd-
verðu verið slík, að þeim var engis annars kostur en að finna og
leggja rækt við þá hæfileika sína, sem duga myndu í sambúðinm
\ ið landið. Mér varð þetta sérkennilega Ijóst einu sinni, er ég stóð
uppi í Holtsheiði og litaðist um, þar sem hinir voldugu l jalldrekai
skríða fram með fannýrða mön, sem kembir af gnæfandi brúnun)-
Eg fór að leitast við að skynja landið nreð augum landnemans, lita
í huganum viðbrögð hans við þessari sýn. Það var upp úr þeim
hugleiðingum, sem ég skriíaði þessar hendingar: —