Eimreiðin - 01.05.1965, Page 70

174
EIMREIÐIN
árið 1758. Hans faðir var Jón liigréttumaðnr Oddsson frá Bakka í Svarf-
aðardal en þar í dalnum liiifðu Jteir langfeðgar búið, hver franr af öðr-
um. Síra Jón sá, er hér um ræðir, hefur verið nefndur síra Jón „elzti“, af
Jrví að sonur hans og sonarsonur, báðir með sama nafni, Jrjónuðu eftir
hann Grundarþingum allt til ársins 1860. Þessir þrír Jónar héldu því
kallinu samfleytt í 102 ár.
Kona síra Jóns „el/.ta“ var Sigríður Bjarnadóttir, prests á Björgum,
og var síra Jón lærði einkabarn Jreirra.
Síra Jón elzti var talinn einn af lærðustu mönnum norðanlands á sín-
um tíma. Hann var frábær klerkur, góður læknir, en lítill búsýslumaður.
Mikið orð er gjört af latínulærdómi lians, og auk Jress var hann talinn
vel að sér í grísku, Jrýzku og jafnvel í frönsku. Ekkert liggur Jx> eftir
liann á prenti, nema latínukvæði eitt: „Til Jrakklætis J>eim geistlegti í
Kristjánsandsstifti í Noregi fyrir gjafir þeirra til fátækra presta á íslandi".
prentað í Khöfn 178‘5. í handriti er til eftir hann veðráttuannáll og
ýmsar þýðingar á læknisfræðiritum.
Eins og áður er getið var Jón, sá, er síðar var nefndur „hinn lærði“.
einkasonur síra fóns elzta og Sigríðar konu hans. Hann fæddist að Guð-
rúnarstöðum í Eyjafirði hinn 28. ágúst árið 1759. Hann var bráðgjör
mjög, fjörmikill og ákafur í skapi á æskuskeiði, stilltist með fullorðins-
árunum, en kappsamur og fylginn sér var hann Jró alla tíð. Fljótt kom
J>að í ljós, að hann var óvenjulegum gáfum gæddur, enda hélt faðir hans
honum snemma að bóknámi. Hann var lifandi eftirmynd föður síns —
og mótaðist mjög af áhrifum frá honum. Hjá honum nam hann allan
skólalærdóm og fór aldrei í neinn opinberan skóla. Hiklaust má telja,
að haldbetra veganesti helði hann vart getað hlotið, eða aflað sér víð-
tækari Jrekkingar annars staðar, hérlendis a. m. k., en í föðurgarði. Og
miklu lofsorði lauk Hálfdán Einarsson skólameistari á Hólum á þekk-
ingu hans og lærdóm, er hann prófaði ltann og útskrifaði vorið 1780, —
nteð bezta vitnisburði.
Þremur árum síðar, ]>á 24 ára að aldri, vígðist Jón aðstoðarprestur til
föður síns, sem um langt skeið hafði verið við fremur veika heilsu. Vígsl-
an fór fram á Hólum í Hjaltadal hinn I. júní árið 1788, og framkvæmdi
hana síra Jón Jónsson prófastur í Hegranessþingi, með því að um það
leyti var biskupslaust lyrir norðan land.
Fyrstu embættisár sín bjó síra Jón á Grund og síðan að Núpufelli í
Eyjafirði. En 1798 fluttist hann í Möðrufell og bjó ]>ar samfleytt í 41 ár.
Þar vann hann að mestu leyti sitt mikla og giftudrjúga ævistarf, — og við
þann stað er hann líka tíðast kenndur. Þegar faðir hans léz.t 2. júlí 1795
lekk hann veitingu fyrir Grundarþingum og þjónaði þar til ársins 1888.
Þegar síra Jón hafði sjö um tvítugt kvæntist hann Helgu Tómasdóttur,
jrrests að Grenjaðarstað, Skúlasonar. Móðir hennar var Álfheiður, systii