Eimreiðin - 01.09.1971, Qupperneq 2

66
EIMREIÐIN
þeirra, sem við verk hans vinna eða um það fjalla. Það mun til
dæmis ekki óalgengt að höfundur bókar fái minna greitt fyrir hug-
verk sitt, en setjari í prentsmiðju fyrir að setja handritið!
Langmestur hluti af þeim tekjum, sem verða til vegna starfa rit-
höfundarins, rennur til greiðslu á launum og arði til annarra starfs-
hópa, sem ýmist vinna að útgáfu eða kynningu bókmenntaverka,
svo sem útgefandanna sjálfra, prentara, bókbindara, bóksala, bóka-
varða, bókmenntagagnrýnenda, kennara í bókmenntum og fleiri að-
ila. Síðast en ekki sízt nýtur svo ríkið mikilla tekna beint og óbeint
af bókaútgáfunni í landinu, og þar með af verkum skálda og rit-
höfunda.
Rithöfundar eru því stórfelldir veitendur — ekki aðeins í and-
legum efnum, heldur einnig á efnahagssviði þjóðarinnar. Það er
með öðrum orðum ekki einvörðungu, að þeir stuðli að atvinnu og
afkomu fjölmennra stétta og starfshópa, heldur eru þeir drjúgur
blóðgjafi í hinn — oft á tíðum vannærða og þurftarfreka þjóðar-
líkama — Auk allra skattatekna, sem ríkissjóður og sveitarfélög hafa
af öllum þeim, sem atvinnu hafa af bókagerð, dreifingu bóka og
þeim, sem um bókmenntir fjalla, skattleggur ríkið bækurnar
sjálfar til eigin þarfa, með fl% söluskatti. Þessi söluskattur leiðir
af sér hærra bókaverð, en ella mundi vera, og þar af leiðandi rýrða
tekjumöguleika fyrir rithöfunda að því er ritlaunin snertir.
Rithöfundar hafa löngum litið þessa fjáröflunarleið ríkissjóðs
óhýru auga, og telja að bókmenntastarfsemi í landinu skapi ríkinu
það miklar tekjur á öðrum sviðum, að ríkissjóður mundi ekki kom-
ast á vonarvöl þótt hann gæfi eftir söluskattinn af bókum. En það
er nú svo, að flestir þeir skattar, sem uppfundnir hafa verið, eru
eins konar draugar, sem örðugt er að kveða niður. Þess vegna hafa
rithöfundasamtökin stungið upp á því, að ef söluskatturinn á bók-
um er valdhöfum eitthvert sáluhjálparatriði, þá sé hann látinn
standa, en tekjunum af honum beint í annan farveg en verið liefur,
og í stað þess að renna beint í ríkissjóð verði hann notaður til þess,
að bæta kjör og starfsaðstöðu rithöfunda í landinu.
Ein af kröfum rithöfundaþingsins haustið 1969 beindist einmitt
í þessa átt. En þingið taldi það óhæfu að söluskatturinn, sem að
meginhluta er arður af störfum íslenzkra rithöfunda renni í ríkis-
sjóð, meðan höfundar vita ekki hvernig þeir eiga að geta gefið sig að
ritun bóka, sem nauðsynlegar eru vegna almenningsþarfa.
Einhver kann ef til vill að segja, að raunverulega endurgreiði