Eimreiðin - 01.09.1971, Page 64

128
EIMREIÐIN
vinsamlegri umsögn sinni um um-
rædda bók, þá nýútkominni
(Heima er bezt, marz, 1970):
„Engum, sem til þekkir, bland-
ast hugur um, að séra Jón Bjarna-
son var einn af merkustu fslend-
ingum sinnar samtíðar. Fór þar
saman leiítrandi gáfur, andríki og
umfram allt foringjahæfileikar og
stórbrotinn p'ersónuleiki. Starf það
er hann vann meðal Vestur-íslend-
ínga var svo stórfellt og margþætt,
að seint verður metið til fulls, 'enda
þótt trúarskoðanir lians hafi löng-
um orkað tvímælis.“
Það er þessi stórbrotni og áhrifa-
mikli leiðtogi og menningarfröm-
uður íslendinga vestan hafs, sem
séra Runólfur segir frá í bók sinni
um hann. Höfundur rekur þar
ævisögu hans frá vöggu til grafar,
og þáttamörg var hún sagan sú.
Ekki verður hún samt endursögð
hér, en þó vil ég benda á 'eitt at-
riði, sem mér er ekki kunnugt
um, að áður hafi verið gerð veru-
leg skil á því, sem um séra Jón
hefir verið ritað. Það ,er blaða-
mennska hans meðal frænda okkar
Norðmanna vestan hafs á fyrstu
árum hans þar, 'en um það ritar
séra Runólfur allítarlega, sérstak-
lega um ritstjórn hans á norska
blaðinu Budstikken (Boðberinn) í
Minneapolis (21. marz 1876— 10.
okt. 1877) eftir hinum beztu heim-
ildum. Fórst honum ritstjórnin vel
úr hendi, og var hér um að ræða
lrreint ekki ómerkilegan Jrátt í ævi-
starfi séra Jóns.
En það mikla starf var, eins og
viðkunnugt er, aðall'ega unnið
meðal landa hans vestan liafs, fyrst
og fremst í kirkjumálum Jreirra, en
einnig í þeirra þágu og ættlands-
ins, beint og óbeint, á víðtækari
menningarlegum grundvelli.
Þessu umfangsmikla og ómetan-
lega starfi séra Jóns — því að Jjað
var það, m'etið í Ijósi sögunnar
— lýsir séra Runólfur mjög ná-
kvæmlega í ævisögunni, og fer þar
eftir hinum beztu heimildum, og
sérstaklega Sameiningunni, mál-
gagni kirkjufélagsins, sem séra Jón
ritstýrði frá Jjví að hún hóf göngu
sína 1908 og til dauðadags 3. júní
1914. En forseti kirkjufélagsins var
hann í 23 ár, frá stofnun þess 1885,
þangað til hann færðist undan end-
urkosningu á kirkjujaingi 1908.
Hefir séra Runólfur tekið Jaann
kostinn að fylgja sem trúlegast
fundargerðum frá kirkjuþingum,
ræðum og fyrirlestrum séra Jóns,
og öðrum heimildum, og láta Jnær
tala sínu máli. Hefir sú aðferð vit-
anlega mikið til síns ágætis, og Jaó
um annað fram hinn trausta sögu-
lega grundvöll frásagnarinnar, en
leiðir liins vegar til æði mikilla
upptalninga. Kemur Jaar einnig
fram, sem óhjákvæmilegt var í ævi-
sögunni, hve oft séra Jón varð að
hefja upp sitt sverð til sóknar eða
varnar trúarlegum skoðunum sín-
um, en hann varð fyrir þær mjög