Eimreiðin


Eimreiðin - 01.01.1972, Page 68

Eimreiðin - 01.01.1972, Page 68
EIM&EIÐIN Seinagangur í dómsmálameðferð er engan veginn nýtt fyrir- bæri hér á landi, hvað þá heldur, að hér sé um að ræða sér- islenzkt fyrirbrigði. Or okkar fyrri tima sögu þekkjum við mörg dæmi þess, að harðfylgnir menn ættu í málaferlum jafnvel svo áratugum skipti, og í nágrannalöndum okkar er víðast hvar kvartað undan því, hve hægvirkt réttarkerfið sé. Það fer ekki á milli mála, að það hefur mjög óheppilegar af- leiðingar, hversu langan tíma það tekur að fá dómsúrlausn um deilumál, bæði fyrir þá, sem hlut eiga að máli hverju sinni og fyrir þjóðfélagið í heild. Réttur manns er því aðeins fullur rétt- ur, að hans verði neytt, þegar maður sjálfur kýs og á að lögum kröfu á, en sá réttur, sem ekki fæst notið fyrr en um siðir, er ekki nema hálfur réttur. Stór meirihluti þeirra svokölluðu einlcamála, sem fyrir dóm- stólana eru lögð, snýst um peninga eða önnur fjárhagsleg verð- mæti (eins og svo margir aðrir þættir lífsbaráttunnar). Meðan á málarekstrinum stendur, eru fjármunir þeir, sem um er deilt, oft og tíðum algjörlega ónýtir þeim aðila, sem réttilega á tilkall til þeirra, en sá aðili, sem ranglega heldur þeim, nýtir þá í sína þágu. Á hverjum tíma eru áreiðanlega hundruð milljóna króna, sem málaferli eru út af, i höndum rangra aðila. Er ljóst, að á verðbólgutímum leiðir þetta til mikils ranglætis, þvi að verð- rýrnun peninganna er miklu meiri en svo, að almennir vextir vegi þar á móti. Ein hin versta afleiðing seinagangsins er þó sú, að þeir, sem lenda í erfiðleikum við að ná rétti sínum, verða oft bitrir og fá það á tilfinninguna, að þjóðfélagið, „kerfið“, haldi hlífiskildi yfir hinum ranglátu. Þessi tilfinning er ofureðlileg, því að vegna hægvirkni sinnar verður réttarkerfið oft í reynd skjól fyrir þá, sem sízt skyldi, hina óprúttnu og sviksömu. Það er vissulega þversögn, en þó sannleikur, að þeim, sem rétt þurfa að sækja, megi standa stuggur af því að þurfa að leita á náðir stofnana réttarins, en þeir, sem á annarra rétti sitja, skuli geta litið á þær sem skjólsliús (sem betur fer þó ekki sem varanlegan griða- stað). Þegar á seinaganginn og afleiðingar hans er litið, ætti það engan að undra, þótt sú hugsun læðist oft að mörgum þeim, sem við dómsmál fást, málflytjendum og dómurum, að í raun- inni séu þeir eins konar nátttröll, en ekki þátttakendur í 20. aldar þjóðlífi. Vissulega er dómsmálastarf ólijákvæmilegur þátt- ur þjóðfélagsstarfseminnar, því að vist eru það vísdómsorð, að ríki án réttar og réttlætis sé ekki annað en risavaxinn ræningja- flokkur. En því aðeins verður um réttlæti talað, að rétturinn nái 68

x

Eimreiðin

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.