Uppeldi og menntun - 01.01.2004, Blaðsíða 87

JÓHANNA EINARSDÓTTIR, AMALÍA BJÖRNSDÓTTIR OG INGIBJÖRG SÍMONARDÓTTIR
tölum málþroska, bæði hvað varðar þau börn sem sýndu góðan málþroska og hjá
börnum með slakan málþroska. Báðir þessir hópar nálguðust meðaltalið við endur-
teknar mælingar. Það voru 46 börn sem sýndu færni sem var einu staðalfráviki yfir
meðaltali við fimm ára aldur og að meðaltali lækkaðu þau um 4 mælistig. Hins vegar
hækkuðu börnin 56 sem voru einu staðalfráviki fyrir neðan meðaltal við fimm ára
aldur um rúm 16 mælistig.8 Breytingin á málþroska slakra fimm ára barna er það
mikil að leita verður fleiri skýringa.
Hluti af slöku börnunum fékk sérstaka þjálfun og er rétt að geta þess hér þó að
umfjöllun um þjálfunina verði í lágmarki. Þjálfunin kann að hafa ýtt undir jákvæðar
breytingar á málþroska. Þessi þjálfun var fyrir 63 börn fædd 1992 sem voru einu stað-
alfráviki eða meira undir heildarniðurstöðu eða völdum þáttum þessara prófa. Til
samanburðar voru börn fædd 1991 með sambærilega færni í málþroska. Börnunum í
þjálfunarhópnum var skipt tilviljunarkennt í tvo hópa. Annar hópurinn fékk nám-
skeið í þjálfun hljóðkerfis- og málmeðvitundar og var hann undir umsjón höfunda
HLJÓM-2. Hinn hópurinn fékk þjálfun í að þróa frásagnarhæfni og að nota málið sem
táknkerfi og var hann undir umsjón Hrafnhildar Ragnarsdóttur prófessors. Börnun-
um í þjálfunarhópnum fór vel fram en einnig börnunum sem voru í samanburðar-
hópnum þannig að munurinn á milli hópanna var ekki marktækur. Þjálfunin stóð í
mjög stuttan tíma eða í sex vikur. Mörg barnanna sem mældust slök fengu auk þess
talþjálfun og sérstaka málörvun í leikskóla. Börnin sem voru í samanburðarhópnum
og voru með slaka færni fengu einnig mörg hver sérstaka málörvun í leikskóla og tal-
þjálfun. Ekki er vitað hvað sá hópur var stór eða hvaða börn það voru eða hversu
mikil eða markviss sú þjálfun var. Ut frá siðferðilegum ástæðum var ekki hægt að
meina börnunum að fá þessa þjálfun.
Þjálfun barna með slaka hljóðkerfisvitund þarf líklega að vera mjög hnitmiðuð ef
hún á að bæta hljóðvitund barnanna og oft er erfitt að meta langtímaárangur slíkrar
þjálfunar. Rannsókn sem gerð var undir umsjón Guðrúnar Bjarnadóttur til að meta
langtímaárangur kennslu í hljóðkerfisvitund í leikskóla sýndi að börnin sem fengu
kennslu í hljóðkerfisvitund (Markvissa málörvun) á síðasta ári í leikskóla urðu betri
í hljóðkerfisvitund (samanborið við þau sem ekki fengu Markvissa málörvun) en
ekki var munur á lestrargetu í 1. bekk (Guðrún Bjarnadóttir, 2003). í áðurnefndri sam-
antekt Ehri voru til dæmis einungis metnar rannsóknir á hljóðvitund (phonemic
awareness) en ekki á hljóðkerfisvitund (phonological awareness) (Ehri o.fl., 2001).
Það væri verðugt rannsóknarefni að skoða hvort þjálfun í hljóðvitund myndi skila
betri árangri en þjálfun í hljóðkerfisvitund.
Hver svo sem ástæðan kann að vera þá stendur eftir sú ánægjulega staðreynd að
stór hópur barna sem var með slakan málþroska við fimm ára aldur tók verulegum
framförum og náði meðalfærni jafnaldra.
8 Hér er einungis miðað við þau börn sem lagt var fyrir TOLD-2P bæði við fimm og sjö ára aldur.
85