Ægir - 01.11.1983, Síða 20

kvæmilega hafa þessar veiðar dregið úr heildargengd
til laxalandanna, miðað við það sem hún annars vœri,
ef Grænlandsveiðar kæmu ekki til. Og hlutfallsleg
áhrif tiltekins úthafsveiða-aflamagns á laxagengd
verða þeim mun meiri sem hin hefðbundna eða
venjulega laxagengd var minni áður en þessar úthafs-
veiðar komu til sögunnar. Því verða áhrif Færeyja-
veiðanna þeim mun tilfinnanlegri, sem þau bætast við
þau aðlöguðu áhrif sem Grænlandsveiðarnar höfðu
þegar haft til rýrnunar á laxagengd.
I greininni í Veiðimanninum (15) kemst ég að
þeirri niðurstöðu, að miðað við Færeyjavertíðina
1980-81, hafi helmingur af veiddum laxi, sem gengur
úr ám í Noregi, Svíþjóð, Bretlandseyjum og íslandi og
sem elst upp í NA-Atlantshafi, verði hirtur af Fœrey-
ingum og Dönum; og að af laxi sem elst upp á NV-
Atlantshafi hafi Kanada veitt um 34%, laxalönd Evr-
ópu um 34% og Grænlendingar um 32%.
Fyrir Grænlandsvertíðina ágúst/september 1980 og
Færeyjavertíðina frá október 1980 til júní 1981, svo
og um laxveiðar laxalandanna við norðanvert
Atlantshaf sumarið 1981, safnaði ég þeim gögnum um
afla er mér reyndust fáanleg. En því miður urðu þau
ekki eins áreiðanleg og æskilegt hefði verið. Þá studd-
ist ég einnig við þá áætlun Alþjóðahafrannsókna-
ráðsins að margfalda raunverulega úthafsveiði með
stuðlinum 1.5 til þess að fá mat um það, hve úthafsafli
Færeyja og Grænlands jafngilti miklum heimaveiðum
laxalandanna. Á grundvelli þessara forsendna er tafla
3 unnin, en hún gefur til kynna á einfaldan hátt áhrif
úthafsveiðanna á laxagengd til Kanada annars vegar
og til Evrópulandanna hins vegar.
Tafla 3.
Skert laxagengd Skert laxagengd til heimalandanna
til heimalandanna vegna úthafsveiða Grœnlendinga
vegna úthafsveiða á ver- og Fœreyinga:
tíðinni ’80-’81; fjöldi laxa
(framreiknað): Kanada 1981 Evrópulönd 1981
Vegna Grænlandsveiða:
450.000 laxar 225.000 laxar 225.000laxar
Vegna Færeyjaveiða:
450.000 laxar 0 laxar 450.000 laxar
Skert laxagengd 1981 alls: 225.000 laxar 675.000 laxar
Heimalaxaafli alls 1981: 500.000 laxar 950.000 laxar
Hefðu úthafsveiðar Grænlendinga og Færeyinga verið
stöðvaðar með öllu á vertíðinni 1980-81, myndi-skv.
tölunum í töflu 3 - laxafli í Kanada hafa aukist um
34%, en laxafli Evrópulandanna samanlagt um 53%
sumarið 1981. Aukning á klaklaxi í laxalöndunum
hefði orðið hlutfallslega jafnmikil. Er hér miðað við,
að meðalveiðiálag á „laxagengd“ sé 75%, þ.e. að
75% af þeim laxi sem sækir á heimaslóðir sé að meðal-
tali veiddur. Vitað er, að veiðiálag er miklu minna á
íslandi en í öðrum laxalöndum við norðanvert
Atlantshaf, en um þetta atriði liggja þó aðeins fyrir
upplýsingar um eina laxá, nefnilega Elliðaárnar.
Til viðmiðunar fyrir ísland: Stangveiði hérlendis
sumarið 1982 var alls aðeins 25.000 laxar, en metárið
1978 var hún rúmlega 51.000 laxar. Laxveiði í 10 ám
á Austur- og Norðausturlandi minnkaði úr 4.600
löxum árin 1977-79 í 600 laxa sumarið 1982. 4.000
laxar eru að vísu sáralítill hluti af þeim 450.000
löxum, sem Færeyingar hirtu af laxalöndum Evrópu
á vertíðinni 1980-81, en þessi blóðtaka táknar eigi að
síður eyðileggingu á nefndum 10 laxám.
Tafla 3 sýnir glögglega heildaráhrif úthafsveiðanna
á samanlagða laxagengd til laxalandanna. En fyrir
ísland má það heita óvænt, hversu gjöreyðandi þessar
veiðar hafa verið að því er varðar laxagengd til
austur- og norðausturhluta landsins. Sjálfsagt hafa
Færeyjaveiðarnar einnig skaðleg áhrif á laxagengd til
suðvesturhéraða landsins, með því að tvö af þeim
þrem íslenskum laxamerkjum sem fundist hafa á
Færeyjaslóðum voru sett í seiði í Kollafirði, en eitt í
lax á Suðurlandi.
í annan stað verður ekki horft fram hj á þeim mögu-
leika, að þær aflatölur sem Færeyingar gefa upp séu
rangar. Að meira sé veitt en upp er gefið. Um þetta
atriði eru Færeyingar nefnilega einir til frásagnar. I
þessu sambandi má geta þess, að norska blaðið
Fiskaren greinir frá því 16. mars 1982, að skv. norsk-
um heimildum hafi Færeyingar og Danir þá veitt á
Færeyjamiðum á vertíðinni 1981-82 1.100 tonn af
laxi, en að Færeyingar segi að þeir hafi veitt 660 tonn.
Þá hefur verið á sveimi orðrómur um, að Danir og
fleiri þjóðir stundi laxveiðar á alþjóðahafssvæðum á
Noregshafi, en við slíku er lagt bann, bæði af
Hafréttarsáttmálanum og Reykjavíkursamningnum-
Færeyskir bátar geta lagt upp afla sinn í Hirtshals í
Danmörku, þar sem nú er starfrækt afkastamesta
reykingarverksmiðja í Evrópu fyrir lax, með 80
manna starfsliði allt árið um kring. Og Færeyingar
munu nú gera út á lax togara með allmiklu frystirými,
og mætti raunar nota hann sem móðurskip fyrir minni
580 - ÆGIR