Tímarit lögfræðinga - 01.08.1979, Blaðsíða 13

óháður þeim, sem hann vinnur fyrir, að hann yrði talinn sjálfstæður
framkvæmdaaðili í merkingu reglunnar um vinnuveitandaábyrgð. Lög-
mælt starfsréttindi vinnanda þurfa á hinn bóginn ekki að veita ástæðu
til að ætla, að hann sé sjálfstæður atvinnurekandi. Lögmaður kann
t.d. að vera launþegi í þjónustu aðila, sem hann flytur mál fyrir.
(7) Fastur vinnutími. Sé samið um fastan vinnutíma, bendir það
til vinnusamnings. Verktakar ráða almennt hvenær þeir framkvæma
verk, en að sjálfsögðu eru þeir oft háðir samningsskilyrðum um verk-
tíma. óreglulegur vinnutími (ásamt takmörkuðu sjálfræði um hvenær
unnið er) þekkist einnig hjá launþegum og það atriði eitt ræður því
ekki úrslitum, þegar skera á úr um, hvort maður sé launþegi eða verk-
taki, sbr. Hrd. 1963, 71 (sjá 2.3. hér á eftir).
(8) Samningstími, uppsagnarfrestur, laun í veikindaforföllum o.þ.h.
Verktaki tekur venjulega að sér tiltekið eða tiltekin verk og eru eðli-
leg lok starfs hans, þegar hann skilar verkefninu. Dæmigerður laun-
þegi er hins vegar ráðinn til óákveðins tíma og eru aðilar oftast bundnir
af uppsagnarfresti skv. samnihgi eða lögum. Þessi atriði veita þó naum-
ast annað en veika vísbendingu, því að verksamningur getur miðast
við tíma (t.d. tímabundinn farmsamningur) og launþegar eru stundum
ráðnir til vinnu meðan verkefni endist (verkamenn njóta almennt ekki
uppsagnarfrests eftir kjarasamningum fyrr en þeir hafa unnið í 3 mán-
uði hjá atvinnurekanda). öðru máli gegnir, þegar manni er í samningi
lieitið launum í veikinda- og slysaforföllum. Það bendir eindrégið til
vinnusamnings.
(9) Gjöld, sem reiknast af launum. I kjarasamningum er iðulega
kveðið á um skyldu vinnuveitanda til að greiða ýmis gjöld, sem oftast
eru reiknuð sem tiltekinn hundraðshluti af launum, svo sem gjald til
sjúkrasjóðs verkalýðsfélags og orlofsheimilasjóðs. Séu þess konar gjöld
greidd af þóknun til aðstoðarmanns vinnuveitanda er líklegt, að vinnu-
veitandinn líti á aðstoðarmanninn sem launþega. Sama gildir, þegar
aðstoðarmanninum er reiknað orlofsfé á laun. Ýmis gjöld, t.d. launa-
skattur og slysatryggingariðgj ald skv. lögum um almannatryggingar
(hundraðshluti af greiddum vinnulaunum), eru lögð á þá, sem hafa
launþega í vinnu, en ekki á aðila, er greiða þóknun til sjálfstæðs at-
vinnurekanda (verktaka). Af ýmsum ástæðum, t.d. þeirri að aðilar
verksamnings hyggjast komast hjá skyldu til að greiða söluskatt, sbr.
Hrd. 1957, 414, 417, er vafasamt að fyrirkomulag greiðslu „launa-
tengdra“ gjalda sé til mikillar hjálpar, þegar svara á spurningunni
um, hvort tiltekinn maður sé starfsmaður í merkingu reglunnar um
vinnuveitandaábyrgð.
59