Tímarit lögfræðinga - 01.08.1983, Blaðsíða 44

Uni tók land við sunnanverðan Héraðsflóa og bjó á Unaósi. Þegar menn
vissu ætlan hans tóku þeir illa við honum. Brynjólfur gamli tók mikið
af landnámi hans, en aðrir vildu hvorki selja honum kvikfé né vistir og
gat hann ekki haldist þar við og hrökklaðist á brott af Austurlandi (I,
180 og 182).
Þessi viðbrögð Austfirðinga bera vott um vilja þeirra til að vera
óháðir erlendu valdi í landi því, er þeir höfðu numið. Það er ekki ósenni-
legt, að tilburðir Una til þess að koma fram vilja konungs hafi orðið
þeim hvatning til þess að stuðla að því, að komið yrði sem fyrst á lög-
bundnu ríkisvaldi í landinu. Með miklum líkindum má ætla, að þessir at-
burðir hafi átt sinn þátt í ferð Úlfljóts til Noregs. E. A. fjallar um þátt
Una og segir m.a.: ,,En hvernig sem þessu er varið, þá er sennilegt, að
erindi Una hafi vakið marga bestu menn landsins, þá er til þess vissu,
til umhugsunar um það, að skipulagsleysið mætti vel verða hættulegt
frelsi landsins og því þyrfti sem fyrst, að sameina landsmenn undir ein
lög og eitt allsherjarþing. Og þeir menn, sem mun mega telja einna mest
riðna við hina nýju lagaskipun og ríkisstofnun hafa vafalaust þekkt
erindi Una og sögu hans hér. Sumir þeirra hafa meira að segja verið í
grennd við Una, svo að segja, meðan hann var í Álftafirði og í Skapta-
fellssýslu.“ (Skírnir 1929, 154).
Það fer varla á milli mála hverjir það voru, sem vissu best skil á er-
indi Una og þekktu best sögu hans hér. Það voru að sjálfsögðu þeir, sem
hrökktu hann frá Unaósi og ollu því, að hann náði eigi að staðfestast í
Álftafirði. Þessara manna er ekki getið nema Brynjólfs ins gamla. Það
þarf ekki að efast um, að bræður hans Ævar inn gamli og Herjólfur hafi
einnig þekkt erindi Una. Sama er að segja um þá, sem bjuggu í Aust-
fjörðum. Það er ekki síður líklegt, að Böðvar inn hvíti, sem bjó á Hofi
í Álftafirði og Þorsteinn sonur hans, en faðir Síðu-Halls, hafi fátt fund-
ist um veru hans þar í Álftafirði, enda hrökklaðist hann þaðan eins og
fyrr er sagt. Það má ætla víst, að erindi Una hafi ekki farið fram hjá
Úlfljóti, sem bjó sunnan við Lónsheiði, sem skilur á milli Álftafjarðar
og Lóns.
Það skorti áreiðanlega hvorki höfðingja né vitra menn á Austurlandi,
sem ætla má, að hafi skilið þörfina á því að koma landinu undir ein lög
og eitt allsherjarþing. Auk Brynjólfs gamla og ættingja hans svo og
ýmissa fjarðarbúa, má t.d. nefna tvo menn, sem voru í nágrenni við
Úlfljót, annan norðan við Lónsheiði og hinn vestan við Almannaskarð.
Hér er átt við áðurnefndan Böðvar á Hofi í Álftafirði og Hrollaug Rögn-
valdsson í Hornafirði. Um hann sagði faðir hans, jarlinn: „Hefir þú
þat skap er engi styrjöld fylgir“. Vænta mátti stuðnings slíks manns
38