Tímarit lögfræðinga - 01.11.1986, Blaðsíða 33

eða samning'sákvæðum hafi verið vikið til hliðar á þessum forsendum.
Raunar virðast dómstólar telja sig hafa býsna rúmar heimildir til að
taka afstöðu hverju sinni, og er rökstuðningur á stundum nokkuð sér-
stæður. Þannig má nefna sem dæmi tvo dóma, þar sem sakarefnið í
báðum tilvikum tengdist bruna í vörugeymslum H.F. Eimskipafélags
Islands, er varð 30. ágúst 1967. I öðru tilvikinu, þ.e. HRD XL (1969),
bls. 820, krafði Efnagerð Reykjavíkur h.f. (stefnandi) um bætur vegna
varnings, er félagið átti í vöruskálanum og eyðilágðist því í brunanum.
H.F. Eimskipafélag Islands (stefndi) hafði undanþegið sig ábyrgð á
vörum, sem geymdar voru í vöruskálum félagsins. I héraðsdómi var
lögð áherzla á, að stefnanda hefði verið um það kunnugt, að stefndi
hefði undanþegið sig bótaábyrgð og jafnframt, að stefnandi hefði þess
vegna í gegnum árin móttekið áskoranir frá stefnda um að tryggja
vörur í vöruskálum félagsins. Þá var talið, að fyrirvarinn um undan-
þágu frá bótaábyrgð væri ekki „óeðlilegur" (sama orðalag og notað er
í HRD XXXII (1961), bls. 720, þar sem reyndi á sams konar undan-
þágu frá bótaábyrgð og niðurstaðan varð hin sama). Á þessum grund-
velli taldi héraðsdómur, að ekki bæri að „víkja til hliðar“ umræddum
fyrirvara.
Hæstiréttur staðfesti niðurstöðu héraðsdóms með þessari viðbót:
„Það eru eigi upp komin slík mistök af hendi stefnda, sem berum orð-
um hafði undanþegið sig ábyrgð á bruna, að honum verði dæmt áfall
í máli þessu.“
I hinu tilvikinu, þ.e. HRD XLVI (1975), bls. 1011, krafði einstakl-
ingur G um bætur vegna búslóðar, sem hann hafði flutt með H.F. Eim-
skipafélagi Islands (stefndi) og eyðilagðist í nefndum bruna. I dómi
Hæstaréttar er lögð áherzla á, að hvorki G né nokkur á hans vegum
hafi fengið í hendur skilríki um flutningsskilmála, þar sem undan-
þágan kom fram, né heldur hafi G mátt vera um undanþáguna kunnugt
af öðrum ástæðum. Síðan segir:
„Að svo vöxnu máli getur stefndi ekki borið fyrir sig þau ákvæði
farmskírteinisins, sem ganga lengra að leysa hann undan ábyrgð
á varningnum en leiða má af meginreglum íslenskra laga.
Samkvæmt 99. gr. siglingalaga, nr. 66/1963 ber farmflytjanda
að bæta tjón á farmi, sem er í umsjá hans á skipi eða á landi, nema
ætla megi, að hvorki hann né neinn maður, sem hann ber ábyrgð
á, eigi sök á tjóninu. Opinber rannsókn fór fram végna brunans
í vörugeymsluhúsi stefnda. Liggja þau gögn fyrir í málinu. Þau
leiða ekki í ljós, að loku sé fyrir það skotið, að starfsmenn stefnda
eigi sök á brunanum.“
179