Tímarit lögfræðinga - 01.12.1991, Blaðsíða 4

Stefán Már er þeirrar skoðunar að löggjafarvald Eftaríkjanna sé ekki að þessu
leyti fengið hinni sameiginlegu nefnd og löggjafarvald þeirra skert að sama
skapi.
Guðmundur varpar hins vegar fram þeirri spurningu hvort nægilegt sé að við
Islendingar höfum formlegt neitunarvald, án þess að hægt sé að telja að
löggjafarvald okkar sé skert, þar sem í raun sé efnislega löggjafarvaldið að miklu
leyti í höndum stofnana EB þar sem við ráðum engu.
í 6. gr. samningsuppkastsins er kveðið á um það að dómar og úrskurðir, sem
Dómstóll Evrópubandalagsins hefur kveðið upp, skuli lagðir til grundvallar við
túlkun á EES samningnum.
Stefán Már telur að þetta ákvæði feli í sér skuldbindingu fyrir íslenska ríkið að
þjóðarétti og dómar þessir og úrskurðir þurfi að liggja fyrir Alþingi í aðgengilegu
formi þegar það tekur afstöðu til samþykktar samningsins. Stefán telur enn-
fremur að hér sé um að ræða lögskýringargögn sem dómarar og þeir sem
úrskurðarvald hafa á hendi verði að taka mið af við skýringu á ákvæðum
samningsins og öðrum þeim reglum sem lögteknar verði hér á landi honum
samfara. Guðmundur spyr hvort það sé stjórnskipulega fært að samþykkja EES
samninginn á Alþingi án þess að þessi gögn liggi fyrir löggjafanum.
í samningsuppkastinu er gert ráð fyrir því að komið verði á fót stofnun sem
hafi eftirlit með því að samkeppnisreglum samningsins sé fylgt þannig að
fyrirtæki komi ekki í veg fyrir, spilli eða hamli, með samningum sín á milli eða
með öðrum hætti, samkeppni fyrirtækja á hinu sameiginlega markaðssvæði. Er
þá átt við fyrirtæki sitt í hverju ríkinu en ekki fyrirtæki í sama landi. Stofnuninni
á m.a. að fá vald til þess að sekta brotlega aðila hér á landi eða leggja á þáfévíti.
Má fullnægja slíkum ákvörðunum með aðför og verður ágreiningi um lögmæti
þeirra ekki skotið til íslenskra dómstóla. Hins vegar verður ágreiningnum skotið
til EES dómstólsins.
Stefán Már telur að þetta ákvæði brjóti ekki í bága við það ákvæði stjórnar-
skrárinnar að íslenskir dómstólar fari með dómsvaldið í landinu. Hann bendir á
að þau viðskipti sem brot af þessu tagi kunna að beinast að séu í eðli sínu
alþjóðleg og reglur um þau því alþjóðlegs eðlis. Einnig skipti máli að viðurlög
við brotunum geti aldrei orðið þyngri en sektir eða févíti. Aðför til innheimtu
sekta og févíta fari að íslenskum lögum og hægt sé að bera ágreining um lögmæti
úrlausnar undir dómstól, þ.e. EES dómstólinn. Þá bendir Stefán einnig á að
fordæmi séu fyrir því að úrskurðir erlendra aðila séu aðfararhæfir hér á landi og
tilgreinir m.a. úrskurði kveðna upp í öðrum ríkjum Norðurlanda í skattamálum
og meðlagsmálum.
Guðmundur telur að hér sé um að ræða úrlausnir erlends valds, hvort heldur
sé um að ræða eftirlitsstofnun EFTA eða EES dómstólinn, sem fái ekki einungis
gildi að þjóðarétti heldur einnig að landsrétti. Það eina sem komi í hlut innlendra
226